ΤΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: 2011-11-17-Ε-Β5-ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ-Γ-15ο ΓΠ

2011-11-17-Ε-Β5-ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ-Γ-15ο ΓΠ

Γ΄ ΤΑΞΗ

Εδώ Πολυτεχνείο......

Α. Το ιστορικό

Η Ελλάδα βρισκόταν από τις 21 Απριλίου 1967 υπό τη δικτατορική διακυβέρνηση του στρατού, ενός καθεστώτος που είχε καταργήσει τις ατομικές ελευθερίες, είχε διαλύσει τα πολιτικά κόμματα και είχε εξορίσει, φυλακίσει και βασανίσει πολιτικούς και πολίτες με κριτήριο τις πολιτικές τους πεποιθήσεις.

Το 1973 βρίσκει τον ηγέτη της χούντας, Γεώργιο Παπαδόπουλο να έχει ξεκινήσει μια διαδικασία «φιλελευθεροποίησης» του καθεστώτος, η οποία συμπεριλάμβανε την αποφυλάκιση των πολιτικών κρατουμένων και την μερική άρση της λογοκρισίας, καθώς και υποσχέσεις για νέο σύνταγμα και εκλογές για επιστροφή σε πολιτική διακυβέρνηση.

Στελέχη της αντιπολίτευσης, μπόρεσαν έτσι να ξεκινήσουν πολιτική δράση εναντίον της χούντας.

Στις 29 Σεπτέμβρη του 1968, γίνεται το «δημοψήφισμα» για το χουντοσύνταγμα. Το αποτέλεσμα: «ΝΑΙ» 91, 87%, «ΟΧΙ» 7, 76%.

Στις 13 Αυγούστου 1968, ο Αλέκος Παναγούλης επιχειρεί να δολοφονήσει τον Γ. Παπαδόπουλο. Συλλαμβάνεται και βασανίζεται. Στις 18 Νοέμβρη, καταδικάζεται «δις εις θάνατον» από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών. Τελικά, η ποινή μετατρέπεται σε ισόβια. Μαζί του καταδικάζονται σε διάφορες ποινές και άλλα 10 μέλη της οργάνωσης «Δημοκρατική Αντίστάση».

Η χούντα, στην προσπάθειά της να ελέγξει κάθε πλευρά της πολιτικής, είχε αναμιχθεί στον φοιτητικό συνδικαλισμό από το 1967, απαγορεύοντας τις φοιτητικές εκλογές στα πανεπιστήμια, στρατολογώντας υποχρεωτικά τους φοιτητές και επιβάλλοντας μη εκλεγμένους ηγέτες των φοιτητικών συλλόγων στην Eθνική Φοιτητική Ένωση Eλλάδας (ΕΦΕΕ).

Αυτές οι ενέργειες, όπως ήταν φυσικό, δημιούργησαν έντονα αντιδικτατορικά αισθήματα στους φοιτητές, όπως στον φοιτητή Γεωλογίας Κώστα Γεωργάκη, ο οποίος αυτοπυρπολήθηκε δημόσια το 1970 στην Γένοβα της Ιταλίας σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στη χούντα.

Η πρώτη μαζική δημόσια εκδήλωση διαμαρτυρίας ενάντια στη χούντα ήρθε από τους φοιτητές στις 21 Φεβρουαρίου 1973.

Οι αναταραχές ξεκίνησαν λίγο νωρίτερα, στις 5 Φεβρουαρίου, όταν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματά τους. Στις 13 Φεβρουαρίου γίνεται διαδήλωση μέσα στο Πολυτεχνείο και η χούντα παραβιάζει το πανεπιστημιακό άσυλο, δίνοντας εντολή στην αστυνομία να επέμβει. 11 φοιτητές συλλαμβάνονται και παραπέμπονται σε δίκη.

Με αφορμή αυτά τα γεγονότα, στις 21 Φεβρουαρίου, περίπου 3-4.000 φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κατέλαβαν το κτίριο της σχολής στο κέντρο της Αθήνας επί της οδού Σόλωνος, ζητώντας ανάκληση του νομού 1347 που επέβαλε την στράτευση «αντιδραστικών νέων», καθώς 88 συμφοιτητές τους είχαν ήδη στρατολογηθεί με τη βία.

Οι φοιτητές στην ταράτσα της Νομικής

Από την ταράτσα του κτιρίου απαγγέλλουν τον ακόλουθο όρκο:

Εμείς οι φοιτηταί

των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων

ορκιζόμαστε στο όνομα της ελευθερίας

να αγωνιστούμε μέχρι τέλους

για την κατοχύρωση

των ακαδημαϊκών ελευθεριών,

του πανεπιστημιακού ασύλου,

της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων.

Ορκιζόμαστε αλληλεγγύη σ’ όλο το φοιτητικό κόσμο

της Ελλάδας που βασανίζεται.

Η βία και η τρομοκρατία δεν θα περάσουν.

Ζήτω ο αδούλωτος

φοιτητικός κόσμος της Ελλάδας.

Η αστυνομία έλαβε εντολή να επέμβει και πολλοί φοιτητές σε γύρω δρόμους υπέστησαν την αστυνομική βία, χωρίς όμως τελικά να παραβιαστεί το πανεπιστημιακό άσυλο. Τα γεγονότα στη Νομική αναφέρονται συχνά ως προάγγελος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.

Τα γεγονότα

Οι φοιτητές έχουν αρχίσει την κατάληψη του Ε.Μ.Π

ΨΩΜΙ - ΠΑΙΔΕΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ήταν το κύριο σύνθημα τους

Ο κόσμος αρχίζει και μαζεύεται στο Πολυτεχνείο

Στις 14 Νοεμβρίου 1973 φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφάσισαν αποχή από τα μαθήματα και άρχισαν διαδηλώσεις εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτος. Καθώς οι αρχές παρακολουθούσαν αμέτοχες, οι φοιτητές που αυτοαποκαλούνταν «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» οχυρώθηκαν μέσα στο κτίριο της σχολής επί της οδού Πατησίων και ξεκίνησαν τη λειτουργία του ανεξάρτητου ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου.

Ο πομπός κατασκευάστηκε μέσα σε λίγες ώρες στα εργαστήρια της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών από τον Γιώργο Κυρλάκη. Το πλέον ιστορικό μήνυμά τους ήταν:

«Εδώ Πολυτεχνείο! Λαέ της Ελλάδας

το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας,

του αγώνα σας, του κοινού αγώνα μας ενάντια στη δικτατορία

και για την Δημοκρατία.»

Εκφωνητές του σταθμού ήταν η Μαρία Δαμανάκη, ο Δημήτρης Παπαχρήστος

και ο Μίλτος Χαραλαμπίδης.

Ο πομπός

Οι φοιτητές κρεμασμένοι στα κάγκελα

Ο κόσμος ολοένα πληθαίνει

«ΑΥΤΗ Η ΓΗ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΗ ΜΑΣ»

Διακόπτεται η κυκλοφορία

Ο αγώνας συνεχίζεται....

Στο πλάι των φοιτητών συμπαραστέκονται πολλοί καλλιτέχνες

Χιλιάδες λαού στο πλάι των φοιτητών....Τώρα δεν είναι μόνοι τους

«Έξω σκοτώνουν τ’ αδέλφια μας»

«ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ»

«ΚΑΤΩ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ»

«ΛΑΕ, ΛΑΕ Ή ΤΩΡΑ Ή ΠΟΤΕ»

«ΚΑΤΩ ΟΙ ΦΑΣΙΣΤΕΣ»

«ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΛΑΕ»

«ΑΠΟΨΕ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΞΑΣΤΕΡΙΑ».

«ΛΑΕ ΤΩΡΑ ΜΠΟΡΕΙΣ»

«ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΟ ΦΑΣΙΣΜΟ»

«ΑΠΕΡΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗ»

«ΛΑΕ ΤΩΡΑ ΜΠΟΡΕΙΣ»

Στις 3.00 πμ της 17ης Νοεμβρίου αποφασίζεται από την μεταβατική κυβέρνηση η επέμβαση του στρατού και ένα από τα τρία άρματα μάχης που είχαν παραταχθεί έξω από τη σχολή, γκρεμίζει την κεντρική πύλη. Όπως φαίνεται και στο ιστορικό φιλμ που τράβηξε παράνομα Ολλανδός δημοσιογράφος, το άρμα μάχης AMX 30 έριξε την σιδερένια πύλη τη στιγμή που επάνω βρίσκονταν ακόμα φοιτητές.

Τα τανκς παρατεταγμένα μπροστά από την πύλη του Ε.Μ.Π

σε απόσταση αναπνοής από τους φοιτητές

«ΑΔΕΛΦΙΑ ΜΑΣ ΦΑΝΤΑΡΟΙ, Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΛΑΟ»

«ΦΑΝΤΑΡΟΙ, ΕΙΣΤΕ ΑΔΕΛΦΙΑ ΜΑΣ»

Ο σταθμός του Πολυτεχνείου έκανε εκκλήσεις στους στρατιώτες να αψηφήσουν τις εντολές των ανωτέρων τους και στη συνέχεια ο εκφωνητής απήγγειλε τον Εθνικό Ύμνο. Η μετάδοση διακόπηκε με την είσοδο του άρματος στον χώρο της σχολής. Οι φοιτητές βλέποντας το άρμα μάχης να εισβάλλει, ακολουθούμενο από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, ρίχνουν την πόρτα του Πολυτεχνείου στην οδό Στουρνάρη και αρχίζουν να εξέρχονται μαζικά.

Οι αστυνομικές δυνάμεις επιτίθενται στους φοιτητές, την έξοδο των οποίων αποφασίζουν (σύμφωνα και με το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά) να περιφρουρήσουν κάποιοι από τους στρατιώτες που βρίσκονταν στην περιοχή, οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις επενέβησαν και εναντίον των αστυνομικών που βιαιοπραγούσαν στους φοιτητές. Πολλοί φοιτητές βρίσκουν καταφύγιο σε γειτονικές πολυκατοικίες. Ελεύθεροι σκοπευτές της αστυνομίας ανοίγουν πυρ από γειτονικές ταράτσες, ενώ άνδρες της ΚΥΠ καταδιώκουν τους εξεγερμένους.

Στρατιώτες και αστυνομικοί έβαλαν με πραγματικά πυρά κατά πολιτών μέχρι και την επόμενη μέρα, με αποτέλεσμα 83 καταγεγραμμένους θανάτους στον χώρο γύρω από το Πολυτεχνείο αλλά και στην υπόλοιπη Αθήνα. Ανάμεσά τους ο 19χρονος Μιχάλης Μυρογιάννης, ο μαθητής λυκείου Διομήδης Κομνηνός και ένα πεντάχρονο αγόρι που εγκλωβίστηκε σε ανταλλαγή πυρών στου Ζωγράφου.

Κατά τη δίκη των υπευθύνων της χούντας υπήρξαν μαρτυρίες για τον θάνατο πολλών πολιτών κατά τη διάρκεια της εξέγερσης. Χιλιάδες σύμφωνα με εκτιμήσεις ήταν οι τραυματίες πολίτες.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΕΝΟΣ ΑΓΩΝΑ

ΚΑΙ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΤΩΣΗΣ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ

ΞΕΠΛΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΑΙΜΑ...

Οι νεκροί

«...Μέχρι σήμερα δεν έχουν ανακοινωθεί νεότερα στοιχεία για άλλους μεγαλύτερους αριθμούς νεκρών, από τούς καταλόγους που υπάρχουν. Έτσι έχουμε τις εξής πληροφορίες:

α) Στο φυλλάδιο του Μπ. Γεωργούλα κατάλογος με νεκρούς, σύνολο: 77.

β) Στο βιβλίο του φοιτητή Λουκά Θ. Αποστολίδη, κατάλογος με νεκρούς σύνολο: 60 και 2 αγνοούμενοι. (Ο πίνακας των νεκρών αυτών δόθηκε στο Λονδίνο από την «Κίνηση για την απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα).

γ) Στο βιβλίο του Φ. Καββαδία, κατάλογος με νεκρούς σύνολο: 44.

δ) Το υπόμνημα του εισαγγελέα Τσεβά πού αριθμεί συνολικά 34 νεκρούς.

Οι νεκροί πού αναφέρει ο Μπ. Γεωργούλας είναι (πηγή α΄):

1.Αναγνωστόπουλος Νίκος

2. Αντάρογλου

3. Αργυρίου

4. Ασημακοπούλου

5. Βυθούλκας

6. Βρυώνης Απόστολος

7. Γερακίδης Γεώργιος

8. Γελιάλης Μ.

9. Γιαννόπουλος Γεώργ.

10. Γρέλος Γιάννης

11. Δαζαβίδης Ι.

12. Δεστήρης

13. Δημητρίου Α.

14. Δημόπουλος Αντρέας

15. Διαμαντάκη Μαρία

16. Τόρις Μαργκρέττε

17. Έγκελον Γκούλια

18. Ευαγγελινός Γιάννης

19. Ηλιόπουλος

20. Θεοδώρου Δημ.

21. Ιωαννίδης

22. Ιωάννου Καίτη

23. Κάγκος Γιάννης

24. Κάππος Γ.

25. Καράκας Μπαλσάν

26. Καραγεώργης Στέλιος

27. Καραγεωργίου Αντρ.

28. Καραμάνης Μάρκος

29. Κομνηνός Διομήδης

30. Κουμούλος Γιάννης

31. Κούμπος

32. Κοντομάρης

33. Κουτουμάρης Σπ.

34. Κανιωτάκης

35. Κόκκινος Δημ.

36. Κρητικάκη

37. Κυριακόπουλος Δημ.

38. Καρδίκας

39. Λαζαρίδης

40. Λαζαριώτης Παν.

41. Μαλικάκης

42. Μαζαράκης

43. Ματζώρος

44. Μανωλόπουλος

45. Μαρκουλής Νίκος

46. Μπεκιάρη Βασιλική

47. Μυρογιάννης Μιχάλης

48. Μέξης

49. Μικρώνης Κώστας

50. Μιχαηλίδης

51. Μπέτσας

52. Μπότης

53. Μώμος Στέλιος

54. Παντελεάκης Κυρ.

55. Παπαγεωργίου Χρ.

56. Παμέπης

57. Παπαροδόπουλος Χ.

58. Παπαδόπουλος Χαρ.

59. Πολυζωίδης Γ.

60. Παλέμος Β.

61. Σπαρτίδης Αλ.

62. Σαμούρης Γεώργιος

63. Σορμαλής

64. Σάζιος Ε.

65. Σχίζας

66. Σταυροπούλου

67. Ταϊνης

68. Τουρίλ Έκλέκ

69. Τσιγκούνης

70. Τουλούπας Δημήτριος

(λοχίας πού αρνήθηκε να πυροβολήσει εναντίον των φοιτητών και σκοτώθηκε επί τόπου από ίλαρχο)

71. Φαμέλλος Βασ.

72. Φιλίνης Ιωάννης

73. Χανιωτάκης

74. Χρηστακέα Μαρία

75. Χαραλαμπίδης Νικ.

76. Χαλκιαδάκης

77. Ψαρά Ελένη

Η β΄ πηγή αναφέρει τούς έξης, επιπλέον:

78. Δεσύπρης (ή Περικλής)

(φοιτητής Πολυτεχνείου πέθανε από τραύματα)

79. Καίνης Ιωάννης

φοιτητής Αρχιτεκτονικής βρέθηκε νεκρός σε γιαπί

80. Χριστόπουλος Γεώργιος

(φαρμακοποιός)

Επίσης παρουσιάζει κάποιες παραλλαγές στα ονόματα (βλ. και σύγκριση με πηγή α΄):

Κάγκος ή Κάμπος (πηγή α΄ ν. 23 και 24). Ίσως το ν. 32 και 33 (πηγή α΄) να είναι ένα πρόσωπο.

Μαλιμάκης (Μανιμάκης), Μανιμάνης - ίσως είναι το ν. 41 της πηγής α΄

Μπέστας ή Βέστας, ίσως τό ν. 51 της α΄ πηγής Μπάτης ή Μπότης (ν. 52 α΄ πηγής)

Παντίδης ή Σπαρτίδης Αλέξ. (ν. 61 της α΄ πηγής)

Σαρμαλης Γεώργιος (ίσως το ν. 63 της α΄ πηγής)

Σταυρόπουλος (ίσως είναι τό ν. 66 της α΄ πηγής)

Τουρίλ Εκλέλ

Φαμέλος ή Παμέλος Βασίλειος (μήπως είναι το ίδιο πρόσωπο με τον. 60 της α΄ πηγής ; )

Χανιωτάκης ή Καστανάκης

Χαλκιδάκη, φοιτήτρια Πολυτεχνείου (μήπως είναι το ν. 76 της α΄ πηγής ; )

Η γ΄ πηγή αναφέρει επιπλέον των δύο άλλων:

81. Βεγιάρη Β.

Τέλος, η δ΄ πηγή, της οποίας οι πληροφορίες είναι πιο έγκυρες, αφού διασταυρώθηκαν με πολλές άλλες, αναφέρει:

α) Επισήμως νεκροί:

1. Διομήδης Ιωάννου Κομνηνός, μαθητής, ετών 17

2. Βασίλειος Παναγιώτου Φαμέλλος, ετών 26

3. Torill Engelend, Νορβηγίδα σπουδάστρια

4. Γεώργιος Ανδρέου Σαμούρης, σπουδαστής, ετών 22

5. Αλέξανδρος Ευστρατίου Σπαρτίδης, μαθητής, ετών 16

6. Μάρκος Δημητρίου Καραμάνης, ετών 23

7. Βασίλειος Καράκας, Τούρκος υπήκοος, ετών 43

8. Δημήτριος Θεοφ. Θεοδώρας, ετών 6

9. Βασιλική Φωτίου Μπεκιάρη, ετών 17

10. Γεώργιος Αλεξάνδρου Γεριτσίδης, ετών 48, εφοριακός υπάλληλος

11. Νικόλαος Πέτρου Μαρκουλης, ετών 25

12. Στυλιανός :Αγαμ. Καραγεώργης, ετών 19, εργάτης

13. Ανδρέας Στεργίου Κούμπος, ετών 63

14. Μιχαήλ Δημητρίου Μυρογιάννης, ετών 20

15. Κυριάκος Δημητρίου Παντελεάκης, ετών 45, δικηγόρος

β) Νεκροί πλήρως βεβαιωθέντες:

1. Σπύρος Κοντομάρης, δικηγόρος

2. Αικατερίνη Αργυρoπoύλoυ, ετών 75

3. Δημήτριος Παπαιωάννου, ετών 60, ιδιωτικός υπάλληλος

γ) Νεκροί βασίμως προκύπτοντες: 16 συνολικά, των οποίων δεν γνωρίζουμε τα ονόματα.

Έχουμε δηλαδή ένα σύνολο 99 νεκρών.

(77 νεκρών της α΄ πηγής, 3 της β΄, 1 της γ΄, 2 της δ΄ (είναι οι πλήρως βεβαιωθέντες Αργυρόπουλου και Παπαϊωάννου), 16 της δ΄ (είναι οι «βασίμως προκύπτοντες»).

Αν όμως υποστηριχθεί, ότι οι 16 «βασίμως προκύπτοντες νεκροί», ανώνυμοι όλοι, είναι ενσωματωμένοι στον πίνακα της α΄ πηγής - πράγμα πού δεν είναι αποδείξιμο - περιοριζόμαστε στο νούμερο των 83 νεκρών, που είναι καταληκτικό.

Οι νεκροί είναι τόσοι και ίσως περισσότεροι, ενώ οι τραυματίες πρέπει να πέρασαν τις 2000 χιλιάδες, ενώ δε γνωρίζουμε πόσοι από αυτούς δέχτηκαν τις πρώτες βοήθειες σε φιλικά σπίτια και δεν έχουν καταμετρηθεί.

Η αστυνομία και ο στρατός χρησιμοποίησαν ένσφαιρα πυρά και βαρούσαν στο ψαχνό. Αυτό σημαίνει ότι διεξήχθηκε κανονική μάχη και τα θύματα ήταν πολλά.

Το ΒΗΜΑ, 09/11/2003 , Σελ.: I22

O ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ-ΟΔΗΓΟΣ TOY TANK που γκρέμισε την πύλη του Πολυτεχνείου σπάει τη σιωπή του και μιλάει πρώτη φορά για το μακελειό της 17ης Νοεμβρίου 1973

«ΝΤΡΕΠΟΜΑΙ ΓΙ’ AUTO ΠΟΥ ΕΙΜΟΥΝ, ΓΙ’ AUTO ΠΟΥ EKANA. Τότε αισθανόμουν ότι έκανα κάτι καλό, κάτι μεγάλο. Στους “μαυροσκούφηδες”, στο Γουδί, είχα γίνει ο ήρωας που διέλυσε τους εχθρούς της πατρίδας, τα “παλιοκουμμούνια”, όπως λέγαμε τότε τους φοιτητές. Αυτά μου έλεγαν, αυτά πίστευα.

Τι περιμένεις!.. Ούτε μια εφημερίδα δεν είχα διαβάσει μέχρι τότε. Είχα γίνει και εγώ φασίστας. Μέχρι που μπήκα μέσα, πίστευα αυτό που έκανα. Στη συνέχεια έγινε ο εφιάλτης της ζωής μου. »

1973-2003. Ο A. Σκευοφύλαξ, ο έφεδρος στρατιώτης του τεθωρακισμένου άρματος που εισέβαλε στο Πολυτεχνείο, σπάει την τριαντάχρονη σιωπή του και αποκαλύπτει όσα συνέβησαν τη μαύρη νύχτα που σημάδεψε τη σύγχρονη ελληνική ιστορία και στιγμάτισε για πάντα τη ζωή του. «Ντρέπομαι γι’ αυτό που ήμουν, γι’ αυτό που έκανα» λέει στην εκ βαθέων εξομολόγησή του.

Μια στιγμή, μια ζωή. Στη «μία και μοναδική φορά» που δέχθηκε να ξύσει «τις πληγές του παρελθόντος», όπως λέει σε μια αποστροφή του λόγου του ο κ. Σκευοφύλαξ, περιγράφει λεπτό προς λεπτό τη στρατιωτική επιχείρηση της χούντας, η οποία ξεκίνησε λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 16ης Νοεμβρίου με την έξοδο των τανκς στους δρόμους της Αθήνας και ολοκληρώθηκε στις 3.30 το πρωί της 17ης Νοεμβρίου, με την αιματοβαμμένη εισβολή στο Πολυτεχνείο.

Στη σπάνια μαρτυρία του ο κ. Σκευοφύλαξ μνημονεύει τις δραματικές στιγμές που εκτυλίχθηκαν στους δρόμους της Αθήνας, τις ειρηνικές εκκλήσεις των φοιτητών που ηχούσαν στα αφτιά του σαν «κραυγές εχθρών της πατρίδας». Τις διαταγές των αδίστακτων στρατιωτικών που πίστεψε ότι ήταν «πατριώτες».

Θυμάται - τότε με χαρά, τώρα με θλίψη - τον πόνο των φοιτητών που είδαν το όνειρό τους να τσαλακώνεται κάτω από τις ερπύστριες που ο ίδιος έθεσε σε κίνηση, τον τρόμο που ακολούθησε από τις λυσσαλέες επιθέσεις των αστυνομικών.

Το απαράμιλλο θάρρος του φοιτητή που γύρισε και του είπε: «Τι κατάλαβες τώρα που μπήκες μέσα;». Την οργή που του προκάλεσε και λίγο έλειψε να τον οδηγήσει σε εν ψυχρώ δολοφονία. «Αυτός ο φοιτητής δεν ξέρει πόσο τυχερός στάθηκε εκείνη τη στιγμή... Αν έλεγε μια κουβέντα ακόμη, θα τον σκότωνα»!

Οι λέξεις βγαίνουν με δυσκολία. Σε αυτή τη συνέντευξη του κ. A. Σκευοφύλακος μιλούν δύο πρόσωπα: ο 20χρονος έφεδρος στρατιώτης και ο 50χρονος βιοπαλαιστής. Αυτό είναι το τίμημα που πληρώνει, ακόμη και σήμερα, για μια ενέργεια που τον κατέστησε αρνητικό πρωταγωνιστή στην κρισιμότερη στιγμή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Μια στιγμή, μια αιωνιότητα. Μετά την απόλυσή του από τον στρατό, ο A. Σκευοφύλαξ θα μοχθήσει για να ζήσει. «Στο μεροκάματο η ζωή μου άλλαξε 180 μοίρες. Εμένα που μου έμαθαν να μισώ τους κομμουνιστές, ψήφισα δύο φορές το KKE». Στα 30 του θα παντρευτεί, θα αποκτήσει παιδιά.

Ζώντας σε μια γειτονιά των νοτίων προαστίων, όλα αυτά τα χρόνια αποφεύγει να μιλάει για τα γεγονότα εκείνης της νύχτας. Όσες φορές θα τον ρωτήσουν «τι σχέση έχεις με τον “πορτάκια” του Πολυτεχνείου;», θα μιλήσει για «μακρινό ξάδελφο που σκοτώθηκε σε τροχαίο»! Στη γυναίκα του θα ανοίξει την καρδιά του ύστερα από χρόνια. Στα τρία παιδιά του δεν το έχει αποφασίσει ακόμη. «Είμαι ένας άνθρωπος που δεν υπήρξε ποτέ 20 χρόνων. Ο έφεδρος στρατιώτης A. Σκευοφύλαξ σκοτώθηκε σε τροχαίο»!

1973-2003. Τριάντα χρόνια μετά, ο άνθρωπος που γκρέμισε την πύλη του Πολυτεχνείου θα πει για τους φοιτητές, τους νέους και τους εργαζομένους που αγωνίστηκαν για την πτώση της χούντας: «Είχαν μεγάλη ψυχή. Ήταν παλικάρια». Ο κ. Σκευοφύλαξ δεν θα ξεχάσει τη φοιτήτρια που τραυματίστηκε κατά την εισβολή του τανκ, την καθηγήτρια σήμερα του Πανεπιστημίου Αθηνών κυρία Πέπη Ρηγοπούλου. «Θα ήθελα να τη δω, να της πω... Δεν τολμάω όμως. Τα λόγια δεν σβήνουν τις πράξεις».