«Η Τέχνη, μια αξία που παραμένει
άγνωστη» Μαρία Δουκάκη 15-8-2013
(με αφορμή την εκτόπιση των μαθημάτων που αφορούν τις
τέχνες από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση)
Πώς βρισκόμαστε σήμερα στη θέση να πρέπει να εξηγήσουμε την αξία της
τέχνης, αφού θα έπρεπε να είναι αυτονόητο ότι η τέχνη παράγει πολιτισμό; Γιατί
«οι νεοέλληνες» δεν καταλαβαίνουν την τέχνη; Ποια είναι η τέχνη που
υπερασπιζόμαστε και θεωρούμε αναγκαία συνθήκη για τον σύγχρονο πολιτισμό, όπως
άλλωστε για κάθε πολιτισμό;
Ο πολιτισμός, τα επιτεύγματα των ανθρώπινων κοινωνιών είναι αυτά που μας
κάνουν να νιώθουμε άνθρωποι και να θέλουμε να επιβιώσουμε εντός τους. Είναι ο
πλούτος που παράγεται από τον δημιουργικό άνθρωπο, ο οποίος μπορεί να συνθέτει
χίλιες δυο πληροφορίες και να συνάγει συμπεράσματα. Είναι η απόρριψη κάθε τι
άχρηστου για την κοινωνία και η σύνθεση όσων είναι ωφέλιμα για την ανάπτυξή
της.
Η Ελλάδα παρήγαγε πολιτισμό χιλιάδες χρόνια πριν -πράγμα αδιαμφισβήτητο-
όπως συνέχισε να παράγει και σε όλη την πορεία της μέχρι τώρα -κάτι που αμφισβητείται
καθημερινά! Στις αέναες, άσκοπες, όλο γκρίνια και απαξίωση συζητήσεις που
κάνουμε σήμερα, ποιος δεν έχει πει το ανεκδιήγητο «η Ελλάδα δεν παράγει
τίποτα»; Και όμως, όσοι είμαστε μέσα στην τέχνη γνωρίζουμε πως οι Έλληνες
Δημιουργοί παράγουν. Συνθέτες, ζωγράφοι, γλύπτες, θεατράνθρωποι και
κινηματογραφιστές, ηθοποιοί και τραγουδιστές καταπιάνονται με «το υψηλό» μαζί
με «το ανθρώπινο» και δημιουργούν. Απομονωμένοι, μέσα στην απαραίτητη μοναξιά
που χρειάζονται για να δημιουργήσουν, εγκλωβίζονται στο περιθώριο της κοινωνίας
όταν προσπαθούν να επικοινωνήσουν μέσα από το έργο τους. Ο ίδιος αυτός χώρος
της τέχνης περιθωριοποιεί τους δημιουργούς και αποξενώνει το έργο τους. Έτσι,
το φαινόμενο της τέχνης παραμένει ανολοκλήρωτο και η κοινωνία αμέτοχη σ’ αυτό.
Ανέκαθεν η τέχνη είχε αυτό το πρόβλημα: ενώ δημιουργείται από ανθρώπους για
τους ανθρώπους, δυσκολεύεται να διαμοιραστεί, να επικοινωνήσει και να γίνει
κατανοητή, ώστε να ολοκληρώσει το ρόλο της. Πολλά κινήματα της μοντέρνας τέχνης
του 20ού αιώνα ανέδειξαν αυτό το θέμα και πολλοί καλλιτέχνες με το έργο τους
θέλησαν να διευρύνουν το κοινό της τέχνης και να την κάνουν αυτό που θα έπρεπε:
το βλέμμα της ανθρωπότητας, την έκφραση του ανθρώπινου πνεύματος και την
ελευθερία της καθολικής ψυχής. Όσες στιγμές υπήρξαν που η τέχνη συνάντησε το
ευρύτερο κοινό είναι αυτές που κατάφεραν να δώσουν στίγμα στον πολιτισμό και να
γράψουν την ιστορία του. Και αυτό έγινε σε κοινωνίες και εποχές που η παιδεία
προσανατολιζόταν στην καλλιέργεια της διάνοιας, στην ενίσχυση της βούλησης,
στην ανάπτυξη του συναισθηματικού κόσμου.
Οι καλλιτέχνες στο βαθμό που παράγουν τέχνη επιτελούν το χρέος τους προς
την κοινωνία. Η κοινωνία και οι άνθρωποι θα γευτούν την τέχνη όταν γνωρίζουν,
όταν ενδιαφέρονται για το ωραίο, όταν αποδέχονται το διαφορετικό και αξιολογούν
το επαρκές και το αληθινό. Όταν η νέα γενιά μαθαίνει να ζητά τις αξίες της ζωής
μέσα από τη δημιουργία. Τότε, «το πρόβλημα της τέχνης» θα λυθεί και οι άπειρες
εκφάνσεις του φαινομένου της θα διαμοιραστούν σε όλους.
Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει ανάγκη την τέχνη γιατί αυτή είναι ικανή να
διαφυλάξει την ελευθερία της ψυχής του. Η τέχνη εξαρτάται από την παιδεία γιατί
χωρίς την εκπαίδευση των κοινωνιών μένει ανολοκλήρωτη. Η παιδεία χωρίς την
τέχνη δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ψυχικές ανησυχίες και επιδιώξεις των
ανθρώπων μιας κοινωνίας. Οι πρόγονοί μας γνώριζαν πολλά κι εμείς μαθαίνουμε από
αυτά που μας διδάσκουν. Δίπλα μας έχουμε τους Δημιουργούς και τους Δασκάλους.
Αυτούς έχουμε ανάγκη και αυτούς πρέπει να διαφυλάξουμε.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ:
http://www.opengov.gr/ypepth/?p=1686&cpage=2#comments 17 Αυγούστου 2013, 10:22 | ΜΑΡΙΑ ΔΟΥΚΑΚΗ http://www.opengov.gr/ypepth/?c=13624
