2006-02-01-Ε-Β1-ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ-ΠΕΡΙΛΗΨΗ3

Η παρακάτω Εισήγηση - Περίληψη του Διδακτικού Πακέτου Εικαστικά Γ' Γυμνασίου παρουσιάστηκε:

1/3/2006 «Επιμόρφωση Στελεχών της ΔΕ και Εκπαιδευτικών στο ΔΕΠΠΣ, τα ΑΠΣ και το νέο Διδακτικό Υλικό του Γυμνασίου» στο ξενοδοχείο Τιτάνια, Αθήνα, οργάνωση ΠΙ

26/5/2006 «Ταχύρρυθμα Επιμορφωτικά Προγράμματα των Εκπαιδευτικών της ΔΕ στο ΔΕΠΠΣ, τα ΑΠΣ και το νέο Διδακτικό Υλικό του Γυμνασίου» στο 2^ο ΠΕΚ Αθήνας, οργάνωση  2^ο ΠΕΚ Αθήνας

28/6/2006 «Ταχύρρυθμα Επιμορφωτικά Προγράμματα των Εκπαιδευτικών υποχρεωτικής εκπαίδευσης στα νέα Διδακτικά Πακέτα» στο Π Ι,  οργάνωση ΠΙ 

5/9/2008 «Προγράμματα Επιμορφώσεων Νεοδιόριστων Εκπαιδευτικών» στο ΠΕΚ Μυτιλήνης, οργάνωση ΠΕΚ Μυτιλήνης 

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Εικαστικά 

Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Ιωάννης Αντωνόπουλος, Ζωγράφος, Χαράκτης, Εκπαιδευτικός Β/θμιας Εκπαίδευσης
Μαρία Δουκάκη, Ζωγράφος, Εκπαιδευτικός Β/θμιας Εκπαίδευσης
ΚΡΙΤΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΕΣ
Αντώνης Βάο, Ζωγράφος, Επίκουρος Καθηγητής Παν/μίου Πατρών
Δημήτρης Σεβαστάκης, Ζωγράφος, Λέκτορας Ε.Μ.Π.
Αριστομένης Κατσούλας, Ζωγράφος, Εκπαιδευτικός Β/θμιας Εκπαίδευσης
ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ
Απόστολος Βασιλακάκης, Ζωγράφος, Εκπαιδευτικός Β/θμιας Εκπαίδευσης
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
Γεωργία Ζήση, Φιλόλογος Εκπαιδευτικός Β/θμιας Εκπαίδευσης
             ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΗ
Γεώργιος Σιγάλας, Ζωγράφος, Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΥΠΟΕΡΓΟΥ
Αργυρώ Μάρκου, Ζωγράφος,  Εκπαιδευτικός Β/θμιας Εκπαίδευσης
ΕΞΩΦΥΛΛΟ
Θεόδωρος Πάντος, Ζωγράφος
ΠΡΟΕΚΤΥΠΩΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΒΑΝΗ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ  

Αθήνα 2006

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

8. Διαθεματικότητα
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΑΘΗΤΗ

1η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΜΟΡΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΘΕΜΑ 1: Το φως και οι φωτοσκιάσεις (8 σελ. - 2 διδακτ. ώρες)

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες, επιλέγουν ένα θέμα από αυτά που προτείνονται, οργανώνουν και πραγματοποιούν την εργασία με διάφορους τρόπους, σύμφωνα με τις εμπειρίες και τα ενδιαφέροντά τους. Ο καθηγητής φροντίζει να παρουσιαστούν οι εργασίες σε κατάλληλο χρόνο. Αυτός μπορεί να είναι στο επόμενο μάθημα ή σε κάποια εκδήλωση του σχολείου. 

1.ΜΟΥΣΙΚΗ-ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ: “Ιμπρεσιονισμός” : παράλληλη έρευνα στη ζωγραφική και στη μουσική με α) γραπτή εργασία: χρονολογία, θεματολογία, επιδιώξεις και περιεχόμενο, σημαντικότεροι εκπρόσωποι, προσφορά στη μοντέρνα τέχνη, β) μικρή έκθεση με ιμπρεσιονιστικά έργα από φωτογραφίες, αντιγραφές και παραγωγή πρωτότυπων έργων από τους μαθητές, γ) μουσικό αφιέρωμα.

2.ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: “Ο Καραγκιόζης ως ήρωας του λαϊκού θεάτρου σκιών” : γραπτή εργασία, παράσταση.

3.ΦΥΣΙΚΗ: “Η ανάλυση του φωτός με το πρίσμα” : πείραμα, παρουσίαση.

4.Σ.Ε.Π.: “Επαγγέλματα που συνδέονται με το φως” : έρευνα, παρουσίαση με σημειώσεις.

ΘΕΜΑ 3: Ο χώρος και το βάθος (6 σελ. - 2 διδακτ. ώρες)

ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ: “προσωπικός χώρος, φυσικός, κατασκευασμένος και αστικός, ονειρικός και φανταστικός χώρος, χώρος των ιδεών και της λογικής, μουσικός χώρος, χωροχρόνος” 

Ο καθένας μας έχει την αίσθηση του προσωπικού του χώρου, του χώρου γύρω από το σώμα του, που μπορεί να  είναι φυσικός ή κατασκευασμένος. Όταν οι άνθρωποι περιορίστηκαν στις πόλεις περιορίστηκε και ο ζωτικός τους χώρος. Οι άνθρωποι στριμώχτηκαν στον αστικό χώρο με αποτέλεσμα να αλλάξουν οι συνήθειες και η ψυχολογία τους. 

Ο ονειρικός χώρος που πλάθουμε στα όνειρά μας είναι ένας φανταστικός χώρος που εύκολα παραμορφώνεται ή μεταβάλλεται.

Ο χώρος των ιδεών ή της λογικής είναι εκεί όπου ο ανθρώπινος νους δημιουργεί έννοιες και τις συνδυάζει λογικά  για να πλάσει ιδέες. Είναι λοιπόν ένας μεταφορικός χώρος. 

Με την έννοια του μουσικού χώρου εννοούμε τη μουσική που οργανώνεται σε μια σύνθεση και δημιουργεί “χώρο μέσα στον χρόνο”. Για κάθε τέχνη υπάρχει και ο αντίστοιχος χώρος: ο θεατρικός χώρος, ο χώρος στον χορό, στο σινεμά, στη λογοτεχνία κ.τ.λ.

Η  νεώτερη φυσική του 20ου αιώνα πρόσθεσε στον τρισδιάστατο χώρο  και μια τέταρτη διάσταση, τον χρόνο και μιλάει πλέον για τον τετραδιάστατο χωροχρόνο. Σύμφωνα με την θεωρία του “μπινγκ μπανγκ”, που αναφέρεται στη γέννηση του σύμπαντος, τη στιγμή της μεγάλης έκρηξης δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα ύλη, χώρος και χρόνος. 

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Στο βιβλίο του μαθητή γίνεται μια μικρή αναφορά στις διαθεματικές έννοιες “προσωπικός χώρος, φυσικός, κατασκευασμένος και αστικός, ονειρικός και φανταστικός χώρος, χώρος των ιδεών και της λογικής, μουσικός χώρος, χωροχρόνος”. Προτείνονται οι εργασίες: 

1.ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: “Ο ονειρικός χώρος, ο χώρος των ιδεών και της λογικής μέσα από λογοτεχνικά κείμενα”: παρουσίαση κειμένων με ανάγνωση και συνοδεία μουσικής ή συγγραφή ποιήματος.

2.Σ.Ε.Π.: “Επαγγέλματα που ασχολούνται με την χωροταξική διευθέτηση: αρχιτέκτονας, πολεοδόμος, τοπογράφος, περιβαλλοντολόγος, διακοσμητής”: σημειώσεις και παρουσίαση.

3.ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ: “Πώς ο διαθέσιμος χώρος διαμορφώνει τα είδη του χορού και τις διάφορες χορογραφίες;”: γραπτή εργασία, παρουσίαση μιας χορογραφίας.

4.ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: “Χώροι και δραστηριότητες: εργασιακός χώρος, χώροι αναψυχής, συναναστροφής, ανάπαυσης, εκπαίδευσης κ.τ.λ.”: γραπτή εργασία με φωτογραφίες και προτάσεις.

ΘΕΜΑ 4: Κίνηση, ένταση και δυναμική (8 σελ. - 2 διδακτ. ώρες)

ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ: “μεταβολή, κοινωνία, πολιτισμός”

Το σύμπαν ολόκληρο κινείται: “Τα πάντα ρεί” (Ηράκλειτος). Η φύση μεταβάλλεται, οι κοινωνίες και οι άνθρωποι αλλάζουν. Οι συνήθειες και οι νόμοι των ανθρώπων αλλάζουν, η οικονομία, η επιστήμη, η τεχνολογία και οι ιδέες μεταβάλλονται. Ο υλικός και ο πνευματικός πολιτισμός βρίσκονται σε συνεχή κίνηση και αλληλεπίδραση. Η κίνηση των ανθρώπινων κοινωνιών είναι συνήθως απρόβλεπτη και αναπάντεχη. Τα κοινωνικά φαινόμενα μελετούνται από επιστήμες όπως η ιστορία, η ανθρωπολογία και η εθνολογία. Την κίνηση της φύσης, των σωμάτων, των πλανητών και των άστρων, η οποία είναι επαναλαμβανόμενη και γι’ αυτό το λόγο προβλέψιμη, με σταθερούς νόμους που μπορούν να μελετηθούν στο εργαστήριο, μελετούν επιστήμες όπως η φυσική, η χημεία και η αστρονομία. Π.χ. ένα σώμα πάντα θα πέφτει υπακούοντας στο νόμο της βαρύτητας ή το υδρογόνο και το οξυγόνο πάντα θα μας δίνουν νερό στο εργαστήριο, ενώ  ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έγινε μια φορά και τελείωσε. Δεν μπορούμε να τον αναπαραγάγουμε εργαστηριακά αλλά μελετάμε με διαφορετικούς τρόπους τις αιτίες και τις επιπτώσεις του. 

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Στο βιβλίο του μαθητή γίνεται μικρή αναφορά στις διαθεματικές έννοιες “μεταβολή, κοινωνία, πολιτισμός”. Προτείνονται οι παρακάτω εργασίες: 

1.ΦΥΣΙΚΗ: “Τα πάντα ρεί” Ηράκλειτος: ανάπτυξη σε γραπτή εργασία. 

2.ΤΕΧΝΕΣ: “Ποιες τέχνες χρησιμοποιούν την κίνηση στο βασικό λεξιλόγιό τους;”: εργασία με εικόνες και σημειώσεις ή ζωντανή χορευτική ή θεατρική παρουσίαση.

3.ΙΣΤΟΡΙΑ: “Σημαντικές κοινωνικές αλλαγές στην ιστορία του 20ου αιώνα”: γραπτή εργασία.

4.ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ: “Μεταβολές του πολιτεύματος της Ελλάδας στον 20ο αιώνα”: γραπτή εργασία.

ΘΕΜΑ 5: Η δομή και η σύνθεση (10 σελ. - 3 διακτ. ώρες)

ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ: “σύστημα, εξάρτηση, αλληλεπίδραση, νόμος”

Πολλά στοιχεία μαζί αποτελούν ένα σύνολο. Όταν τα στοιχεία συνδέονται μεταξύ τους η λειτουργικότητα του ενός εξαρτάται από τη λειτουργία και την θέση των υπολοίπων, οπότε το σύνολο μετατρέπεται σε σύστημα. Όταν οργανώνουμε μια σύνθεση δημιουργούμε ένα σύστημα στοιχείων. Έτσι, τα στοιχεία μετατρέπονται σε εξαρτήματα και το κάθε ένα δεν έχει πλέον αξία από μόνο του αλλά λειτουργεί εξαιτίας της λειτουργίας των υπολοίπων εξαρτημάτων, προκαλώντας αλληλεπίδραση ανάμεσα στα μέρη του συστήματος. Για να επιτύχουμε την καλή λειτουργία του συστήματος θα πρέπει να συνθέσουμε έτσι τα μέρη του, ώστε η λειτουργία τους να υπακούει σε ορισμένους κανόνες, τους νόμους του συστήματος.

Η γλώσσα είναι ένα σύστημα. Η κάθε λέξη μπορεί να έχει διαφορετικές σημασίες, ανάλογα με τις γειτονικές της λέξεις μέσα στην πρόταση. Η μουσική σύνθεση είναι ένα σύστημα από νότες. Κάθε νότα σε μια σύνθεση ηχεί αλλιώς από ό,τι αν ήταν μόνη της. Το αυτοκίνητο είναι ένα σύστημα. Κάθε μέρος του, μηχανολογικό, ηλεκτρολογικό, ηλεκτρονικό λειτουργεί σε εξάρτηση με όλα τα άλλα. Αν κάποιο μέρος του συστήματος πάθει βλάβη και πάψει να λειτουργεί, η καλή λειτουργία του αυτοκινήτου διακόπτεται. 

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 

Α. Στο βιβλίο του μαθητή γίνεται αναφορά στις έννοιες “σύστημα, εξάρτηση, αλληλεπίδραση, νόμος”, οι οποίες συνδέονται με τη σύνθεση,  με τις εξής προτεινόμενες εργασίες:

1.ΓΛΩΣΣΑ: “Η αλληλεπίδραση των λέξεων μιας πρότασης όσον αφορά στη σημασία τους”: έρευνα, γραπτή εργασία ή εκπόνηση πρωτότυπου κειμένου.

2.ΜΟΥΣΙΚΗ: “Η εξάρτηση του ήχου μιας νότας από τη μουσική διαδοχή της σύνθεσης”: παρουσίαση με σημειώσεις και μουσική ή σύνθεση μικρών μουσικών παραδειγμάτων.

3.ΒΙΟΛΟΓΙΑ: “Τα οικοσυστήματα και οι λειτουργίες τους”: γραπτή εργασία.

4.ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: “Τα εξαρτήματα μιας μηχανής και η λειτουργία της”: σημειώσεις και σχέδια ή φωτογραφίες.

Β. Η διαθεματικότητα μπορεί να  αφορά στις αρχές της σύνθεσης, με τις εξής προτεινόμενες εργασίες: 

1.ΜΟΥΣΙΚΗ: “Τι είναι σύνθεση, αρμονία και ρυθμός;”: παρουσίαση με μουσική και σημειώσεις.

2.ΦΥΣΙΚΗ: “Τι είναι ισορροπία;”: παρουσίαση με πείραμα.

3.ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ: “Συμμετρικά και ασύμμετρα σχήματα”: παρουσίαση με σχέδια.

4.ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ: α) “Ιεραρχικά καθεστώτα στην παγκόσμια ιστορία”: γραπτή εργασία.

β) “Κοινωνικές αντιθέσεις στο παρόν της Ευρωπαϊκής Ένωσης”: γραπτή εργασία. 

Οι μαθητές επιλέγουν τις εργασίες που θα υλοποιήσουν.

2η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΕΣ

ΘΕΜΑ 1: Σχέδιο γραφιστικής (8 σελ. - 2 διδακτ. ώρες)

ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ:  “μήνυμα, εικόνα, σύμβολο, επικοινωνία”  

Μήνυμα λέμε κάθε κομμάτι πληροφορίας που μπορεί να μεταδοθεί και να γίνει κατανοητό από κάποιον αποδέκτη. Ανάλογα με το μέσο μετάδοσης έχουμε τα οπτικά μηνύματα, που μεταφέρονται μέσω εικόνων, χειρονομιών και χορογραφιών, τα ηχητικά, όπως είναι η μουσική, διάφοροι ήχοι με νόημα (π.χ. το κλείσιμο μιας πόρτας, το φρενάρισμα ενός αυτοκινήτου, ο ήχος από βήματα), ηχητικά εφέ που δημιουργούν ιδιαίτερη ψυχολογική ατμόσφαιρα και τα γλωσσικά μηνύματα που μεταδίδονται με τον προφορικό ή τον γραπτό λόγο. Πολλά μηνύματα μεταδίδονται μέσω συμβόλων. Το σύμβολο είναι συνήθως μια εικόνα ή ήχος που σημαίνει  κάτι άλλο πέρα από ό,τι είναι, π.χ. ένα περιστέρι μπορεί να σημαίνει την ειρήνη, μια νεαρή κοπέλα την ελευθερία ή ένα χρωματιστό πανί να συμβολίζει μια χώρα. Όταν οι άνθρωποι ανταλλάσσουν μηνύματα που γίνονται κατανοητά μεταξύ τους και καταφέρνουν να μοιραστούν έννοιες και ιδέες, λέμε ότι  επικοινωνούν. 

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 

Στο βιβλίο του μαθητή γίνεται μικρή αναφορά στις διαθεματικές έννοιες “μήνυμα, εικόνα, σύμβολο, επικοινωνία”. Προτείνονται οι παρακάτω εργασίες: 

1.ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: “Εικονογράφηση λογοτεχνικού κειμένου”: ζωγραφική, κείμενο, σελιδοποίηση, εκτύπωση.

2.ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: “Προτάσεις για χώρους τοποθέτησης αφισών, οι οποίοι θα συμβάλλουν στην αισθητική της πόλης”: έρευνα, γραπτή εργασία με εικόνες.

3.ΜΟΥΣΙΚΗ: “Εξώφυλλα CD μουσικής”: παρουσίαση με εικόνες και μουσική, πρωτότυπα έργα.

4.ΤΕΧΝΕΣ: “Η ιστορία της ελληνικής αφίσας”: γραπτή εργασία με εικόνες.

ΘΕΜΑ 3: Σχεδιασμός ενδύματος και μόδα (6 σελ. - 2 διδακτ. ώρες)

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 1: “Εικαστικά επαγγέλματα” 

Συνθετική εργασία για επαγγέλματα όπως του γραφίστα, του γλύπτη, του αγιογράφου, του φωτογράφου κ.τ.λ. κάτω από κοινωνική, οικονομική, ιστορική ή άλλη διάσταση. 

Προεκτάσεις: στον Σ.Ε.Π., την Πληροφορική και την Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή. 

Σκοπός: να διαπιστωθεί ο πλουραλισμός σχετικά με τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα και η ανάγκη τους στη σύγχρονη κοινωνία. 

Διαθεματικές έννοιες κλειδιά: άτομο-κοινωνία, πολιτισμός-παράδοση, σύστημα-οργάνωση, αλληλεπίδραση-εξάρτηση.

Σχέδιο εργασίας: α) Επισκέψεις σε επαγγελματικούς χώρους όπως εργαστήριο γραφιστικής, μόδας, αγγειοπλαστικής, τυπογραφείου, φωτογραφείου, εργαστήριο κάποιου γλύπτη κ.τ.λ., ώστε να ληφθούν συνεντεύξεις, να δοθούν διευκρινήσεις σχετικά με το εργασιακό περιβάλλον, τους τρόπους εργασίας, τις οικονομικές απολαβές και να τραβηχτούν φωτογραφίες. 

β) Με αρωγούς τους καθηγητές του Σ.Ε.Π. και της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής, αφού διευρυνθεί το θέμα των απαιτούμενων σπουδών, των δυνατοτήτων εργασίας, της σημασίας αυτών των επαγγελμάτων στη σημερινή κοινωνία, να παραχθούν σχετικά κείμενα από τους μαθητές.

γ) Έρευνα για το ρόλο της Πληροφορικής στα καλλιτεχνικά επαγγέλματα, ποια από αυτά την χρησιμοποιούν και ποια όχι, πού διευκολύνει και πού όχι; 

δ) Ενσωμάτωση σχετικών εργασιών που έχουν γίνει σε προηγούμενα μαθήματα, όπως φωτογραφίες,  έντυπα, σχέδια μόδας κ.τ.λ. 

Η παρουσίαση των μαθητικών εργασιών μπορεί να ενταχθεί στις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει το σχολείο στο τέλος της σχολικής χρονιάς. 

Η ομάδα εργασίας θα θέσει τις προδιαγραφές, θα οργανώσει το υλικό και θα ορίσει τον τρόπο παρουσίασης.

Ο καθηγητής επιβλέπει και ορίζει τον χρόνο διεξαγωγής της εργασίας.

3η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

ΘΕΜΑ 1: Φωτογραφία (8 σελ. - 2 διδακτ. ώρες)

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 

Προτείνονται οι εργασίες:

1.ΙΣΤΟΡΙΑ: “Ποιες ήταν οι συνέπειες της βιομηχανικής επανάστασης στον πολιτισμό;”: γραπτή εργασία με φωτογραφίες.

2.ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ: “Παρατηρώντας τις φωτογραφίες στα περιοδικά, τις εφημερίδες, τις γιγαντοαφίσες, τις ειδήσεις της τηλεόρασης, το περιοδικό National Geographic, το οικογενειακό άλμπουμ, τα σχολικά βιβλία απαντήστε στην ερώτηση τι είδους επικοινωνία μπορούμε να έχουμε μέσω της φωτογραφίας.”: γραπτή εργασία με καταχώρηση φωτογραφιών.

3.ΒΙΟΛΟΓΙΑ: “Καταγράψτε φωτογραφικά το ανθρώπινο σώμα”: φωτογραφίες και έκθεση. 

4.ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: “Οι δυτικές κοινωνίες κυριαρχούνται πλέον από την εικόνα. Ο πολιτισμένος άνθρωπος έχει ανάγκη από την αισθητική στην πόλη, τους δημόσιους χώρους και τα κτίρια, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα ενημερωτικά - ειδησεογραφικά έντυπα κ.τ.λ. Πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί η φωτογραφία ώστε, να αναβαθμίσει την αισθητική του περιβάλλοντος μιας πόλης;”: γραπτή εργασία, σχέδια και φωτογραφίες.

4η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΣΧΝΩΝ

ΘΕΜΑ 3: Ομοιότητες και διαφορές των Καλών τεχνών (8 σελ. - 2 διδακτ. ώρες)

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ - ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2: “Σχέσεις τεχνών” 

Συνθετική εργασία με πολύπλευρη επεξεργασία δυο ή περισσότερων μορφών τέχνης με κοινό θέμα – περιεχόμενο.

Προεκτάσεις: στη Λογοτεχνία, τα Εικαστικά και τη Μουσική. 

Σκοπός: “O κόσμος να γίνει εικόνα και μουσική”.

Διαθεματικές έννοιες κλειδιά: αλληλεπίδραση, ομοιότητα-διαφορά, επικοινωνία, πολιτισμός.

Σχέδιο εργασίας: “Ο κόσμος” θα ξεπηδήσει από προεπιλεγμένα ποιήματα, που θα παρουσιάζουν διαφορετικές ή και αντιθετικές εκδοχές του ίδιου θέματος, τα οποία και δίδονται στους μαθητές για μελέτη. Δίδονται ακόμη εικόνες με εικαστικά έργα και cd μουσικής, ώστε οι μαθητές να εικονογραφήσουν και να επενδύσουν μουσικά τις ποιητικές καταστάσεις, αντιστοιχώντας σε κάθε ποίημα την καταλληλότερη κατά τη γνώμη τους ζωγραφιά και μουσική υπόκρουση. Θα δικαιολογήσουν και θα εξηγήσουν με μικρά κριτικά κείμενα τις εικαστικές και μουσικές τους επιλογές για κάθε ποιητική εκδοχή του θέματος.

Η παρουσίαση των μαθητικών εργασιών μπορεί να ενταχθεί στις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει το σχολείο στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Στη σκηνή της αίθουσας τελετών θα έχουν τοποθετηθεί τα εικαστικά έργα και η ομάδα θα παρουσιάσει το θέμα  με λόγο και μουσική, σε διάρκεια δυο ή τριών τετάρτων.

Παραδείγματα - Ανάπτυξη 

1. “Τα πολλά πρόσωπα του ήλιου”

Υλικό: α) Τα ποιήματα που διαλέγουμε μας δίνουν τα διαφορετικά πρόσωπα του ήλιου: 

1.Το ποίημα του Μουντέ “Το Καντηλέρι” (Ματθαίος Μουντές “Η αντοχή των υλικών”, Εκδόσεις Καστανιώτη)

2.Το ποίημα του Κάλβου “Ωδή εις θάνατον” στροφές ΙΘ, Κ, ΚΑ (Ανδρέας Κάλβος “Άπαντα”)

3.Το ποίημα του Εμπειρίκου “Ήλιος του Κορινθιακού” (Ανδρέας Εμπειρίκος “Υψικάμινος”, Εκδόσεις Πλειάς) 

β) Τα έργα ζωγραφικής πρέπει και αυτά να δίνουν διαφορετικές εντυπώσεις του ήλιου: 

1.Τα έργα του Βαν Γκογκ, με ζωγραφιές από την Αρλ (1888) και το Σεντ Ρεμί (1889), με σπαρμένα χωράφια και χωρικούς που εργάζονται

2.Έργα του Τέρνερ που έγιναν το 1843 στην Αγγλία

3.Τοπία των Ιμπρεσιονιστών με πρωινό φως

γ) Τα μουσικά έργα να υποβάλλουν ή να παραπέμπουν στην κοινή θεματολογία:

1.Το μουσικό έργο του Στραβίνσκι “Ιεροτελεστία της Άνοιξης” 

2.Τα τραγούδια του Μ.Θεοδωράκη από το έργο “Τα πρόσωπα του ήλιου” σε ποίηση Δ.Καρατζά (1996)

3.Το έργο του Μ.Θεοδωράκη “Άξιον Εστί” (Της Δικαιοσύνης Ήλιε)

Σκοπός: Να παρουσιάσουν τα τρία ποιήματα εικονογραφημένα και επενδυμένα μουσικά διαλέγοντας ποιος πίνακας και ποια μουσική ταιριάζει με το κάθε ποίημα. Θα πρέπει  να έχουν αιτιολογήσει τις επιλογές τους, απαντώντας σε ερωτήματα σχετικά με αντιστοιχίες, συγγένειες και αντιθέσεις ανάμεσα στα ποιητικά, εικαστικά και μουσικά έργα.

Μεθοδολογία: Ο καθηγητής με σύντομες παρατηρήσεις και εύστοχες ερωτήσεις εξηγεί στα παιδιά έννοιες και εικόνες και κατευθύνει προς τη σωστή ερμηνεία, π.χ. αν ο ήλιος στο ποίημα του Μουντέ  είναι ένας ήλιος νοικοκύρης, που βάζει τον κόσμο σε τάξη και χωρίζει τον χρόνο σε μέρες και νύχτες, σαν καλοκουρδισμένο ρολόι, ποιος ζωγράφος έκανε έναν τέτοιο ήλιο; Ο ήλιος του Μουντέ είναι ίδιος με τον ήλιο του Βαν Γκογκ;  Ο διάπυρος ήλιος του Βαν Γκογκ, που πυρπολεί το μυαλό και κάνει το αίμα να κοχλάζει, οδηγεί τον άνθρωπο σε ξέφρενες καταστάσεις και περίεργη συμπεριφορά ταιριάζει με το νοικοκύρη ήλιο του Μουντέ; Ποιο μουσικό κομμάτι ταιριάζει με έναν ήλιο που ξυπνάει και κοιμάται τακτικές ώρες, χαρίζει το φως και γεννάει το νόμο και την τάξη;  Στο φως της ημέρας που όλα είναι ορατά, τα πάντα φαίνονται κατανοητά και λογικά. Ο ήλιος του Κάλβου, που οδηγεί στον θάνατο με βαρύ βηματισμό και αναπόφευκτο τρόπο, ο ήλιος που μετράει και καταπίνει τις ώρες που μας χωρίζουν από τον αφανισμό, τι σχέση έχει με τον ήλιο του Μουντέ; Ποιος ζωγράφος απέδωσε έναν τέτοιο ήλιο; Μήπως ο ήλιος του Τέρνερ είναι ο ήλιος του Κάλβου;...κ.τ.λ. 

Παρουσίαση: Η εργασία περιλαμβάνει ζωγραφικά έργα και κολάζ που θα τοποθετηθούν στην αίθουσα τελετών του σχολείου. Η ομάδα μπορεί να παρουσιάσει το θέμα ως εξής: ενώ θα απαγγέλλεται ένα ποίημα, θα προβάλλονται σλάιντ με αντίστοιχα έργα ζωγράφων και μαθητών και θα ακούγεται η ανάλογη μουσική. 

2. “Το τυχαίο”

Υλικό: α) Ποιήματα που παρουσιάζουν το τυχαίο ως μια ευχάριστη έκπληξη που διασκεδάζει την πλήξη και χαροποιεί τη ζωή μας. Ποιήματα που προβάλλουν το τυχαίο ως μια απρόβλεπτη, δυσάρεστη κατάσταση που ανατρέπει το πρόγραμμά μας και μας γεμίζει φόβο και ανασφάλεια. 

β) Εικαστικά έργα 

γ) Μουσική 

Σκοπός: Να αποδώσουν διαθεματικά τις δυο διαφορετικές εκδοχές του τυχαίου, με δικές τους έρευνες και επιλογές, με αρωγούς τους καθηγητές των σχετικών ειδικοτήτων (φιλολόγους, μουσικούς κ.ά.) 

Μεθοδολογία: Οι μαθητές θα αναζητήσουν τα ποιήματα με τον καθηγητή της Λογοτεχνίας, τα εικαστικά έργα και τη μουσική με τους αντίστοιχους καθηγητές. Αν στη διαδρομή εμφανιστεί η ανάγκη κάποιας άλλης προέκτασης (π.χ. θέατρο) μπορεί να ενταχθεί και αυτή στην αναζήτησή τους. 

Η ομάδα εργασίας οργανώνει το υλικό, θέτει τις αναζητήσεις και ορίζει τον τρόπο παρουσίασης.

Ο καθηγητής επιβλέπει και ορίζει τον χρόνο ολοκλήρωσης της εργασίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ

Α. ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ

Καντίνσκι Β., Σημείο Γραμμή Επίπεδο, Δωδώνη, Αθήνα 1980.

Καντίνσκι Β., Τέχνη και καλλιτέχνες, Νεφέλη, Αθήνα 1986. 

Καντίνσκι Β., Για το πνευματικό στην τέχνη, Νεφέλη, Αθήνα 1981.

Κλέε Π.,  Η εικαστική σκέψη, 2 τόμοι, Μέλισσα, Αθήνα 1989.

Μαρινέττι Φ.Τ., Μανιφέστα του Φουτουρισμού, Αιγόκερως, Αθήνα 1987.

Ματίς Α.,  Περί τέχνης, Ένωση Καθ. Καλ. Μαθ., Αθήνα 1990.

Ματίς Α.,  Γραπτά και ρήσεις για την τέχνη, Νεφέλη, Αθήνα 1999.

Ντε Μικέλι Μ., Τα γραπτά του Πικάσο, Οδυσσέας, Αθήνα 1981.

Ρήντ Χ., Η σύγχρονη τέχνη, δοκίμια καλλιτεχνών, Σχήμα, Αθήνα 1972.

Σεβερίνι Τζ., Από τον κυβισμό στον κλασικισμό, Ένωση Καθ. Καλ. Μαθ. Αθήνα 1987.

Σινιάκ Π., Από τον Ευγένιο Ντελακρουά στο νέο-ιμπρεσιονισμό, Ένωση Καθ. Καλ. Μαθ. Αθήνα 1987.

Β. ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ

Βαν Γκογκ, Δεληθανάσης – Ερευνητής,  Αθήνα 1994.

Γκόγια, Δεληθανάσης – Ερευνητής,  Αθήνα 1994.

Γκογκέν, Δεληθανάσης – Ερευνητής,  Αθήνα 1994.

Μανέ, Δεληθανάσης – Ερευνητής,  Αθήνα 1994.

Μονέ, Δεληθανάσης – Ερευνητής,  Αθήνα 1994. 

Duchting H., Cezanne, Taschen

Χίλτον Τ., Πικάσο, Υποδομή, Αθήνα 1982.

Γ. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ – ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΧΝΗΣ

Αισθητική, άρθρα, Α.Σ.Κ.Τ.

Ανδρόνικος Μ., Ο Πλάτων και η Τέχνη, Νεφέλη, Αθήνα 1984.

Αργκάν Τζ.Κ., Η Μοντέρνα Τέχνη, Πανεπιστημιακές Εκδ. Κρήτης, Ηράκλειο 2002.

Αρνχάιμ Ρ., Τέχνη και οπτική αντίληψη, Θεμέλιο, Αθήνα 1999. 

Βάλντμπεργκ Π., Σουρρεαλισμός, Υποδομή, Αθήνα 1982.

Βέλφλιν Χ., Βασικές έννοιες της ιστορίας της τέχνης, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1992.

Βικ Ρ.Κ., Γιοχάννες Ίττεν, Ένωση Καθ. Καλ. Μαθ., Αθήνα 2000.

Wittgestein L., Παρατηρήσεις επάνω στα χρώματα, Γ. Α. Πνευματικού, Αθήνα 1987.

Γκαγιώ Μπ.Α., Πλαστικές Τέχνες, Νεφέλη, Αθήνα 2002.

Gombrich E.H., Το Χρονικό της Τέχνης, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1994.

Γκόντφρεϋ Τ., Εννοιολογική Τέχνη, Καστανιώτη, Αθήνα 2001.

Γκραίη Κ., Η Ρώσικη Πρωτοπορία, Υποδομή, Αθήνα 1987.

Δεσποίνη Α., Αρχαία Χρυσά Κοσμήματα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1996.

Έννοιες της Μοντέρνας Τέχνης – Από τον Φωβισμό στο Μεταμοντερνισμό, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας, Αθήνα 2003

Καραγεώργη Β., Κύπρος, Φυτράκης-Τύπος α.ε., Αθήνα 1972.

Κλάι Ζ., Modern Art, THE VENDOME PRESS 1978.

Κοζάκου Τσιάρα Ό., Εισαγωγή στην εικαστική γλώσσα, Gutenberg, Αθήνα 2000. 

Λαμπράκη Πλάκα Μ., Εισαγωγή στη μοντέρνα τέχνη, Α.Σ.Κ.Τ.

Λαμπράκη Πλάκα Μ., Μπαουχάους, Νεφέλη, Αθήνα 1986.

Λίπαρντ Λ., Ποπ Αρτ, Υποδομή, Αθήνα 1984.

Μουζακίτη Φ., Η οπτική γλώσσα στον σύγχρονο σχεδιασμό, Οδυσσέας, Αθήνα 2003.

Μπέρντσλεϊ Μ., Η αισθητική από την κλασική Ελλάδα ως σήμερα, Α.Σ.Κ.Τ.

Beardsley M.G., Ιστορία των Αισθητικών Θεωριών, Νεφέλη, Αθήνα 1989.

Μπουλώ Σ., Η κρυφή γεωμετρία των ζωγράφων, Ένωση Καθ. Καλ. Μαθ., Αθήνα 2002.

Ντε Μικέλι Μ., Οι πρωτοπορίες της Τέχνης του Εικοστού Αιώνα, Οδυσσέας, Αθήνα 1983.

Daucher H. –Seitz R., Διδακτική των Εικαστικών Τεχνών, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003.

Πάντος Θ., Το χρώμα,  Κάλβος, Αθήνα 1990. 

Πεγέ Ζ., Η Ζωγραφική στο 19ο Αιώνα, Νεφέλη, Αθήνα 1984.

Perree R., Εισαγωγή στη Βιντεοτέχνη, Σχολή Κινηματ. Σταυράκου, Αθήνα 1994.

Προκοπίου Α.Γ., Αισθητική και τέχνη στην Ευρώπη, 2 τόμοι, Έκδοση του ίδιου, Αθήνα 1955.

Ραυτόπουλος Δ., Τέχνη και εξουσία, Καστανιώτη, Αθήν 1985.

Ρηντ Χ., Η φιλοσοφία της Μοντέρνας Τέχνης, Κάλβος, Αθήνα 1970.

Ρήντ Χ., Ιστορία της Μοντέρνας Γλυπτικής, Υποδομή, Αθήνα 1979.

Ρήντ Χ., Ιστορία της Μοντέρνας Ζωγραφικής, Υποδομή, Αθήνα 1979.

Ρηντ Χ., Λεξικό εικαστικών τεχνών, Υποδομή, Αθήνα 1986.

Ρίχτερ Χ., Νταντά, Υποδομή, Αθήνα 1983.

Sargent W., Το χρώμα στην φύση και στην Τέχνη, Κάλβος, Αθήνα 1987.

Τζόρνταν Ρ.Φ., Ιστορία της Αρχιτεκτονικής, Υποδομή, Αθήνα 1981.

Τίσνταλ Κ. - Μποτσόλα Α., Φουτουρισμός, Υποδομή, Αθήνα 1984.

Τσάπμαν Λ., Διδακτική της Τέχνης, Νεφέλη, Αθήνα 1993.

Ferrer M., Ομάδες, κινήματα, τάσεις της σύγχρονης τέχνης μετά το 1945, Εξάντας, Αθήνα 1991. Φωτόπουλος Δ., Ενδυματολογία στο Ελληνικό Θέατρο, Εμπορ.Τράπεζ.Ελλάδος, Αθήνα 1986.

Χέζλεγουντ Τζ., Η Ιστορία της Δυτικής Ζωγραφικής, Πατάκη, Αθήνα 1995.

Hedgecoe J., Το βιβλίο του φωτογράφου, Πόντιξ, Αθήνα 2001.

Χρήστου Χ., Εισαγωγή στην τέχνη, 2 τόμοι, Σύλ. προς διάδοσιν ωφέλιμων βιβλίων, Αθήνα 1987

Δ. ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ ΤΕΧΝΗΣ 

Αναγέννηση, Εμπρεσιονισμός, Μεταεμπρεσιονισμός, Δεληθανάσης – Ερευνητής,  Αθήνα 1994.

Ανακαλύπτω την Τέχνη: Ακουαρέλα, Ζωγραφική, Γλυπτική, Χρώμα, Σύνθεση, Προοπτική, Δεληθανάσης – Ερευνητής,  Αθήνα 1994.

Art Book-Εικοστός Αιώνας , Ειδικές εκδόσεις Άρης Τερζόπουλος, Αθήνα 1997.

Γερμανοί Εξπρεσιονιστές - συλλογή Μπούχαϊμ, Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα 1985.

Ελληνική τοπιογραφία, Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα 1998. 

Larouse, Ιστορία της Τέχνης, 5 τόμοι, Βιβλιόραμα, Αθήνα 1994. 

Munro E.C., Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια της Τέχνης, Φυτράκη, Αθήνα 1964.

Οι Έλληνες ζωγράφοι, 2 τόμοι, Μέλισσα, Αθήνα 1976.

Οι Μεγάλοι ζωγράφοι, 5 τόμοι, Μέλισσα, Αθήνα  1977.

Τα Μεγάλα Μουσεία Του Κόσμου, 12 τόμοι, Φυτράκη, Αθήνα 1970. 

Χαραλαμπίδης Ά., Η τέχνη του 20ου αιώνα, 3 τόμοι, UNIVERSITY STUDIO PRESS, Θεσσαλονίκη 1990.

Χόνορ Χ. - Φλέμινγκ Τζ., Ιστορία της Τέχνης, 4 τόμοι, Υποδομή, Αθήνα 1993.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΑΘΗΤΗ

Ανακαλύπτω την Τέχνη, (Ζωγραφική, Προοπτική, Αναγέννηση, Μονέ, Μανέ, Ακουαρέλα, Εμπρεσιονισμός, Γκόγια, Χρώμα, Γκογκέν, Βαν Γκογκ, Μεταεμπρεσιονισμός, Σύνθεση, Γλυπτική), Δεληθανάσης – Ερευνητής,  Αθήνα 1994.

Γκόμπριτς Ε., Το Χρονικό της Τέχνης, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1994.

Ιστορία της Τέχνης Larousse, Βιβλιόραμα, Αθήνα 1990.

Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών, 4 τόμοι, Μέλισσα, Αθήνα 1998.

Μανρό Ε., Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια της Τέχνης, Φυτράκης, Αθήνα 1964.

Οι Έλληνες Ζωγράφοι (20ο αιώνας, από τον 19ο αιώνα στον 20ο), Μέλισσα, Αθήνα 1977.   

Οι Μεγάλοι Ζωγράφοι (από την Αναγέννηση στον Γκρέκο, από τον 17ο αιώνα στον 19ο, από τον 19ο αιώνα στον 20ο, από τον Τζιότο στην Αναγέννηση, Εικοστός Αιώνας), Μέλισσα, Αθήνα 1977.

Τα Μεγάλα Μουσεία του Κόσμου, (Ουάσιγκτον, Βατικανό, Ουφίτσι, Κάϊρο, Τόκιο, Βιέννη, Λούβρο, Μόναχο, Λονδίνο, Βοστώνη, Φλωρεντία, Άμστερνταμ), Φυτράκης, Αθήνα 1969. 

Τίμοθυ Χίλτον, Πικάσο, Υποδομή, Αθήνα 1982.

Χέζλεγουντ Τζ., Η Ιστορία της Δυτικής Ζωγραφικής, Πατάκη, Αθήνα 1995.

Χέρμπερτ Ρήντ, Ιστορία της Μοντέρνας Γλυπτικής, Υποδομή, Αθήνα 1979.

Χέρμπερτ Ρήντ, Ιστορία της Μοντέρνας Ζωγραφικής, Υποδομή, Αθήνα 1979.

Χέρμπερτ Ρηντ, Λεξικό εικαστικών τεχνών, Υποδομή, Αθήνα 1986.

Χόνορ Χ. και Φλέμιγκ Τ., Ιστορία της Τέχνης, 4 τόμοι, Υποδομή, Αθήνα 1993.