ΤΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: 2018-01-10-Ε-Β1-ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔI ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ 2-15ο ΓΠ

Το όραμα και οι δράσεις ενός σχολείου ΙΙ

15ο Γυμνάσιο Περιστερίου

εκδόσεις Γρηγόρη-2018

ΜΑΡΙΑ ΔΟΥΚΑΚΗ

Το εικαστικό παιχνίδι

«Από Χέρι σε Χέρι»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στην ημερίδα «Το Εκπαιδευτικό Παιχνίδι στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Η Παιδαγωγική της Χαράς στην πράξη» που διοργανώθηκε στο σχολείο μας τον Δεκέμβριο του 2017 πραγματοποιήσαμε εργαστήριο με μαθητές της Β΄ τάξης που έπαιξαν το εικαστικό παιχνίδι «από χέρι σε χέρι» και ταυτόχρονα το κοινοποίησαν σε επισκέπτες εκπαιδευτικούς, οι οποίοι έρχονταν κοντά μας, παρακολουθούσαν και συνομιλούσαν με τους μαθητές-παίκτες.[1] Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζεται το εικαστικό αυτό παιχνίδι, όπως υλοποιήθηκε και για τις τρεις γυμνασιακές τάξεις στο πλαίσιο του μαθήματος των Εικαστικών κατά το σχολικό έτος 2016-17 στο 15^ο Γυμνάσιο Περιστερίου.[2]

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αν η εκπαιδευτική διαδικασία διευρύνεται, αναβαθμίζεται και γίνεται θελκτικότερη και αποδοτικότερη με το παιχνίδι, τότε μπορούμε να πούμε πως το μάθημα των Εικαστικών «ανθίζει» με το παιχνίδι, αφού έτσι ταυτίζεται με την πρωταρχική του λειτουργία. Οι «μουτζούρες», που καθένας από εμάς ως μωρό-παιδί έχει αποτυπώσει σε κάθε είδους ελεύθερες επιφάνειες, είναι ένα από τα βασικά παιχνίδια που μας ενώνουν με τον κόσμο γύρω μας. Εμείς αφήνουμε έτσι το «στίγμα» μας και οι άλλοι μας δείχνουν το μέτρο της αποδοχής τους και βάζουν όρια για εμάς.

Αυτή η πρώτη ζωγραφική του ανθρώπου αντικαθίσταται με την έκφραση, στην παιδική και εφηβική μας ζωή, που μας προσφέρει την απόλαυση της δημιουργίας. Στη συνέχεια, με τη σπουδή των Καλών Τεχνών και τον πειραματισμό αναπτύσσονται η αισθητική ματιά μας και το γούστο και επίσης αντιλαμβανόμαστε τη σημασία των τεχνών στον ανθρώπινο πολιτισμό. Ειδικότερα, με το μάθημα των Εικαστικών αναπτύσσεται η συνεργασία και μέσω αυτής η αποδοχή του άλλου και η αίσθηση «του ανήκειν».

Η ανάπτυξη εργασιών που γίνονται ομαδικά είναι κάτι πολύ συνηθισμένο στον χώρο μας, όμως το να χρησιμοποιείται το παιχνίδι -δηλαδή συγκεκριμένοι κανόνες και ιεραρχημένες ενέργειες σε καθορισμένα χρονικά πλαίσια που οδηγούν σε ένα αναμενόμενο αποτέλεσμα- στην παραγωγή καλλιτεχνικού έργου, θα λέγαμε πως είναι

[1]Το παιχνίδι παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας στη διεύθυνση: https://www.minedu.gov.gr/gymnasio-m-2/ekdiloseis-gymnasiou-3/26417-18-01-17-eikastiko-paixnidi-apo-xeri-se-xeri-apo-to-15o-gymnasio-peristeriou.

Βλ. επίσης https://www.youtube.com/watch?v=941z5rMIqcA&t=11s

[2] Το παιχνίδι αυτό την ίδια σχολική χρονιά πραγματοποιήθηκε και στο 3^ο Γυμνάσιο Ιλίου.

κάτι νεωτεριστικό. Έτσι αξίζει ν’ ανακαλύψουμε ποια είναι τα παιχνίδια που μπορούν να εφαρμοστούν στην τάξη, να ορίσουμε τους κανόνες και να πειραματιστούμε σχετικά με τα αποτελέσματα.

Ξεκινώντας από ένα γνωστό δημιουργικό παιχνίδι, σύμφωνα με το οποίο και με αφορμή μια λέξη ή ένα νόημα, οι παίχτες πλάθουν μια ιστορία διαδοχικά, χωρίς να ξέρουν από την αρχή το αποτέλεσμα, γεννήθηκε το δικό μας εικαστικό παιχνίδι «από χέρι σε χέρι». Κι εδώ οι παίχτες, ορμώμενοι από κάτι συγκεκριμένο που τους ζητείται, δημιουργούν διαδοχικά μια «ιστορία με χρώματα».

Εκτός των ωφελειών που έχουν όλα τα δημιουργικά παιχνίδια, η επιπλέον αξία που προκύπτει από το δικό μας είναι η αντίληψη πως σε ένα παιχνίδι δεν είναι μόνο ο ανταγωνισμός που αποφέρει τη νίκη. Η συμμετοχή, η προσπάθεια όλων να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους, η αποδοχή του άλλου και των επεμβάσεών του επάνω σε κάτι που αρχικά ήταν δικό μας, δηλαδή στην κυριολεξία «το μοίρασμα», είναι η αξία που μας κάνει όλους νικητές.

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ

Αρχικά, προτείνουμε και καθορίζουμε τα υλικά που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε. Αναλόγως, μπορούμε να δημιουργήσουμε ζωγραφικά έργα (με χαρτιά, μολύβια, ξυλομπογιές ή μαρκαδόρους), κολάζ (με κομμάτια χαρτιού από περιοδικό ή άλλα χρωματιστά χαρτιά) αλλά και τρισδιάστατα έργα (με πηλό, χάρτινα κουτιά ή διάφορα μικροαντικείμενα και υλικά που έχουμε στο σπίτι μας - κλωστές, σχοινιά, οδοντογλυφίδες κτλ.)

Κατόπιν, ορίζουμε πόσες φορές «θ’ αλλάξει χέρια» κάθε έργο μέχρι την τελική του μορφή και πόσος χρόνος χρειάζεται συνολικά για την ολοκλήρωση του παιχνιδιού, ανάλογα με την ποικιλία των υλικών και τα στάδια του έργου.

Στο παιχνίδι μπορούν να συμμετέχουν από τρεις και περισσότεροι παίχτες, αλλά χρειάζεται και ένας αρχηγός, ο οποίος μπορεί να παίζει κιόλας. Οι συμμετέχοντες δεν γνωρίζουν από την αρχή τα θέματα, δηλαδή το περιεχόμενο και τη μορφή του έργου που καλούνται να πραγματοποιήσουν· ο αρχηγός είναι αυτός που τα επιλέγει, τα βάζει σε σειρά και τα αναγγέλλει ένα-ένα κάθε φορά, δίνοντας μαζί και τις σχετικές οδηγίες.

Ας δούμε πιο αναλυτικά πως μπορεί να παιχτεί το «πάρε δώσε» για την παραγωγή ζωγραφικών έργων:

Το παιχνίδι ξεκινά με το πρώτο παράγγελμα - θέμα από τον αρχηγό, που μπορεί να είναι μια λέξη, μια φράση ή ένας στίχος. Κάθε παίχτης καλείται να διερευνήσει αυτό το πρώτο θέμα, σύμφωνα με τις οδηγίες αλλά και τις προσωπικές του σκέψεις και ιδέες και να πραγματοποιήσει το πρώτο στάδιο του έργου. Όταν τελειώσει ο προκαθορισμένος χρόνος, γράφει το όνομά του κάτω και αριστερά και δίνει το σχέδιό του στον διπλανό από δεξιά, παίρνοντας το σχέδιο του διπλανού από αριστερά. Ελέγχει, διορθώνει και συμπληρώνει το σχέδιο, όπως νομίζει, μέχρι ν’ ακούσει τον αρχηγό να δίνει το δεύτερο θέμα, οπότε ενεργεί έτσι ώστε να πραγματοποιήσει το δεύτερο στάδιο του έργου. Ολοκληρώνοντας, γράφει το όνομά του δίπλα και δεξιά στο πρώτο όνομα. Συνεχίζοντας με τον ίδιο τρόπο, το παιχνίδι ολοκληρώνεται όπως αρχικά έχει συμφωνηθεί.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

ΟΠΩΣ ΕΧΟΥΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ

Για την Α΄ τάξη

Παιχνίδι 1

1.Δέντρο

2.Τα φύλλα λαμπυρίζουν στο φως του ήλιου

3.Βροχή και λιμνούλες νερού παντού

4.Τα λουλούδια γεννιούνται

Παιχνίδι 2

1.Στο έδαφος ριζώνει η ζωή

2.Σύννεφα κινούνται στον ουρανό

3.Όλα χορεύουν στον άνεμο