«Εικαστικές δράσεις με κάθε ευκαιρία» Μαρία Δουκάκη (Καθηγήτρια
Εικαστικών)
Η τέχνη ως ένα πολύπλοκο φαινόμενο του ανθρώπινου
πολιτισμού, εμπεριέχει τη φαντασία, τη δημιουργικότητα, την αμφισβήτηση, τον
πειραματισμό, την έκφραση, την αναγνώριση, την ικανοποίηση, την απόλαυση τόσο
των δημιουργών όσο και των αποδεκτών της, αλλά χωρίς να ορίζεται και να
εξαντλείται έτσι οριζόμενη. Η τέχνη επιδρά στην κοινωνία με την αδιαμφισβήτητη
συμβολή της στην ολόπλευρη εκπαίδευση των παιδιών όσο και με τη θεραπευτική της
ιδιότητα στις ανήλικες και ενήλικες ψυχές.
Η μάθηση, η οποία και αυτή αποτελεί μια νοητική διεργασία
ιδιαίτερα πολύπλοκη, μέσα στο σχολικό περιβάλλον αλληλεπιδρά διαρκώς με πλήθος
γνωστικά αντικείμενα, δομές και μεθόδους παρέχοντας εφόδια που ευνοούν την
εφαρμογή των ουσιαστικών γνώσεων στην καθημερινή ζωή του ατόμου.
Τα προγράμματα που εφαρμόζονται στη δευτεροβάθμια
εκπαίδευση και έχουν επίκεντρο «τα εικαστικά», όπως με κάθε άλλο περιεχόμενο, χρειάζεται
να έχουν στόχους (και κατευθύνσεις) όπως α) την απόκτηση γνώσεων παράλληλα με
τη διερεύνηση και ανάπτυξη μεθόδων απόκτησής τους, β) τη συνεργασία και την επικοινωνία
ανάμεσα στα άτομα που εκπαιδεύονται, γ) τη βιωματική αναγνώριση και παραδοχή
πως η επιστήμη και η τέχνη σχετίζονται με την καθημερινή ζωή.
Στο σχολείο μας, το 15ο Γυμνάσιο Περιστερίου, μετά από 13
χρόνια υπηρεσίας στη θέση της καθηγήτριας των Εικαστικών, μπορώ να πω πως
κανένα παιδί δεν τελειώνει το σχολείο μας χωρίς «να έχει πιάσει πινέλο»! Αυτό
σημαίνει πως οι μαθητές και οι μαθήτριές μας ενθαρρύνονται σταθερά να
χρησιμοποιήσουν τα «εργαλεία» της τέχνης για να εκπαιδευτούν, να εκφραστούν και
να δημιουργήσουν «το δικό τους σχολείο» ένα αναβαθμισμένο και όμορφο περιβάλλον
όπου ζουν καθημερινά και βιώνουν εμπειρίες ζωής και εκπαίδευσης.
Κάθε χρόνο στο πλαίσιο του μαθήματος των Εικαστικών, υλοποιούμε
εικαστικες δράσεις που αφορούν και σχετίζονται με τις ανάγκες της σχολικής
κοινότητας. Παραδειγματικά αναφέρω μερικές από αυτές που άφησαν παρακαταθήκη καλλιτεχνικά
έργα που υπάρχουν μέχρι σήμερα στο σχολείο μας.
α) Στην αυλή του σχολείου: Τοιχογραφίες με «Σύμβολα Αθλημάτων»
το 2012, «Λέξεις για τη Φιλία» και «Δέντρο» στο πλαίσιο του πολιτιστικού προγράμματος
«Περιβαλλοντική Τέχνη» το 2014, «Συνθήματα στον τοίχο» το 2016.
β) Στις σκάλες, τους διαδρόμους και τους κοινόχρηστους χώρους: Έργα που προέκυψαν από το μάθημα Βιωματικές Δράσεις «Πολιτισμός και Δραστηριότητες Τέχνης - Β’ τάξη» το 2015 και το 2016, «Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη - Γ’ τάξη» το 2016.
γ) Σε αίθουσες διδασκαλίας: Στο πλαίσιο του πρότζεκτ «Τέχνη και Μαθηματικά» που υλοποιήθηκε τρεις συνεχείς χρονιές, δημιουργήθηκαν έργα με τα οποία διαμορφώθηκε η <αίθουσα μαθηματικών> το 2014, διακοσμήθηκε το <εργαστήριο πληροφορικής> το 2015, ενώ το 2016 σχεδιάστηκε η «Τοιχογραφία με τα Τετράγωνα» στην <αίθουσα εικαστικών>. Το 2015 με πρωτοβουλία μαθητών ενός τμήματος, οι οποίοι θέλησαν να αναμορφώσουν την τάξη τους έγινε η «Τοιχογραφία με το Δέντρο» που διαμόρφωσε έτσι την <αίθουσα με το δέντρο». Το 2017 στο πλαίσιο του μαθήματος δημιουργήθηκε η «Τοιχογραφία με τις Φιγούρες» που έδωσε το όνομά της στην <αίθουσα με τις φιγούρες> και το 2018 διαμορφώθηκε η <αίθουσα ποίησης> με βάψιμο τοίχων, επιτοίχια σχεδίαση φράσεων και λέξεων από ποίημα του Καβάφη και ενσωμάτωση παλαιότερων μαθητικών έργων που είχαν βασιστεί στα κολάζ του Ελύτη.
Ιδιαιτέρως, θα αναφερθώ στο πώς διαμορφώθηκε το 2018 η <αίθουσα βιβλίου> (πρώην φιλαναγνωσίας), κάτι που προέκυψε από την πρωτοβουλία μιας μαθήτριας, η οποία βλέποντας άλλες τάξεις με τοιχογραφίες και έργα και έχοντας ιδιαίτερη έφεση στη ζωγραφική ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της διευθύντριάς μας «να κάνουν οι μαθητές κάτι στην τάξη τους, ώστε να την αναβαθμίσουν με το περιεχόμενό της πάντα να είναι αφιερωμένο στα βιβλία και το διάβασμα».
Στην αίθουσα δέσποζε βιδωμένη στον τοίχο μια μεγάλη ξύλινη στενόμακρη και οριζόντια επιφάνεια, επάνω στην οποία τα προηγούμενα χρόνια παρουσιάζονταν μαθητικές εργασίες αφιερωμένες σε βιβλία. Σκεφτήκαμε την επιφάνεια αυτή να τη μετατρέψουμε σε ζωγραφικό έργο με θέμα τα βιβλία. Η μαθήτριά μας άρχισε να σκέφτεται και να ψάχνει τι είδους σχέδια θα μπορούσαν να γίνουν εκεί επάνω. Συνεργαζόμενη μαζί της, απέριψα προτάσεις της είτε γιατί το σχέδιο ήταν δύσκολο να γίνει από μαθητές, είτε γιατί δεν ταίριαζε συνθετικά στη συγκεκριμένη επιφάνεια, μέχρι που έφερε μία πρόταση με έναν ουρανό όπου τα βιβλία θα έχουν και αυτά τη θέση τους ως άλλα ουράνια σώματα. Η πρότασή της είχε μεγάλο ενδιαφέρον, οι τεχνικές απαιτήσεις ήταν ανάλογες με το μαθητικό δυναμικό, οπότε προχωρήσαμε αναθέτοντάς της να δημιουργήσει μια αρχική «ομάδα εργασίας». Έτσι, τα κορίτσια ξεκίνησαν κάνοντας προσχέδια και στη συνέχεια άρχισαν να χρωματίζουν την επιφάνεια με «τα χρώματα του σύμπαντος». Όταν ολοκληρώθηκε το πρώτο στάδιο, σχεδίασαν επάνω στη χρωματισμένη επιφάνεια τα σχήματα του σχεδίου στο οποίο είχαμε καταλήξει, χρησιμοποιώντας κιμωλία και τον μεγάλο διαβήτη με κιμωλία που χρησιμοποιείται στον πίνακα για τη γεωμετρία. Στη συνέχεια, άρχισαν να χρωματίζουν το κάθε σχήμα με τα χρώματα που επιλέγαμε όλοι μαζί. Συμβούλευα και βοηθούσα όσο ήμουν παρούσα αλλά έδινα τον έλεγχο και την ευθύνη στην μαθήτρια που είχε την πρωτοβουλία για το έργο, όταν συνέχιζαν να δουλεύουν στο διάλειμμα. Οι εργασίες γίνονταν κατά τη διάρκεια του μαθήματος των Εικαστικών μέσα στην αίθουσα και ενώ οι υπόλοιποι μαθητές ασχολούνταν με τις δικές τους εργασίες. Χωρίς να χάνουν ευκαιρία «να ρίχνουν ματιές», άλλοτε να θαυμάζουν κι άλλοτε να δείχνουν τα λάθη που έβλεπαν, με κάποιους να ζητούν «να βοηθήσουν» και αυτοί. Κάποτε το αίτημα έγινε αποδεκτό και πήραν μέρος περισσότερα παιδιά. Για να ολοκληρωθεί όμως το έργο έπρεπε πάλι να γυρίσουμε στην αρχική ομάδα εργασίας με την υπεύθυνη μαθήτρια. Αφού το ολοκλήρωσαν και το ονομάσαμε «Το σύμπαν του βιβλίου», συνέχισαν σχεδιάζοντας και ζωγραφίζοντας επάνω στον διπλανό τοίχο συμπληρώνοντας το περιεχόμενο της <αίθουσας του βιβλίου>.
Το αποτέλεσμα είναι μια πολύ ζωντανή και όμορφη αίθουσα που προέκυψε από τη μαθητική πρωτοβουλία και συνεργασία. Όσα παιδιά πήραν μέρος ανέπτυξαν νοητικές και συναισθηματικές δεξιότητες με την υπεύθυνη να κερδίζει κάτι περισσότερο σε επιβεβαίωση, αφού τα μέλη του τμήματος ήξεραν πως από εκείνη ξεκίνησε αυτό που τώρα ήταν για όλους.
Η μαθήτριά μας συνεχίζει να είναι χαμηλών τόνων, ένα κορίτσι με ιδιαίτερες ανάγκες και προσόντα - όπως άλλωστε όλα τα παιδιά - τελειόφοιτη μαθήτρια πια συνεχίζει να αναζητά καινούριες προκλήσεις για δημιουργία.
Εύχομαι το παράδειγμά της να μιμηθούν και άλλα παιδιά. Να πληθύνουν οι μαθητές και οι μαθήτριες που προσφέρουν την εθελοντική εργασία τους όπου και όποτε χρειαστεί. Γιατί η πρωτοβουλία, η συνεργασία, η δημιουργία, ο εθελοντισμός είναι αξίες που καθορίζουν την ποιότητα εφ’ όρου ζωής.
