ΤΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: 2012-03-30-Ε-Β2-ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ Π ΠΙΚΑΣΟ-Α-Γ-15ο ΓΠ

Ο Πικάσο είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της τέχνης του 20ού αιώνα, δημιουργός του Κυβισμού (μαζί με τον Ζορζ Μπρακ) που με το πολύμορφο έργο του συνέβαλε στη διαμόρφωση και εξέλιξη της Μοντέρνας και Σύγχρονης τέχνης.

Ο πατέρας του ονομαζόταν Χοσέ Ρουίζ ε Μπλάσκο και ήταν επίσης ζωγράφος, ενώ μητέρα του ήταν η Μαρία Πικάσο για Λόπεζ. Τα πρώτα έργα του τα υπέγραφε ως Ρουίζ Μπλάσκο αλλά από το 1901 άρχισε να χρησιμοποιεί το όνομα της μητέρας του.

Σε πολύ μικρή ηλικία έδειξε δείγματα του ταλέντου του, με πρώτο του δάσκαλο τον πατέρα του. Το 1892 η οικογένειά του μετακόμισε στη Λα Κορούνια, όπου σπούδασε στην τοπική Σχολή Καλών Τεχνών. Το 1895, όταν ο πατέρας του έγινε καθηγητής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης, μπήκε και ο Πικάσο με εισαγωγικές εξετάσεις. Αργότερα, του δόθηκε η ευκαιρία να πραγματοποιήσει ανώτερες σπουδές στη Βασιλική Ακαδημία Σαν Φερνάντο της Μαδρίτης, ωστόσο τις εγκατέλειψε στη διάρκεια του πρώτου έτους. Επέστρεψε στη Βαρκελώνη το 1899, συναναστράφηκε με εκπροσώπους της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας της εποχής του, εγκατέλειψε τον κλασικισμό και άρχισε να πειραματίζεται με νέες τεχνοτροπίες. Το 1900 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και συγκεκριμένα στη Μονμάρτρη, όπου έζησε και δημιούργησε το τεράστιο σε πλήθος και μορφές έργο του.

Ο Πικάσο ήταν εξαιρετικά ταλαντούχος ως σχεδιαστής και πάνω απ’ όλα υπήρξε ζωγράφος. Απέδωσε σύνθετες σκηνές ως απλές γεωμετρικές μορφές αλλά δημιούργησε και μεγαλοπρεπή ρεαλιστικά πορτραίτα. Εργάστηκε εξίσου με ελαιογραφίες, υδατογραφίες, παστέλ, κάρβουνο, μολύβι και μελάνι. Δημιούργησε μικρά κεραμικά και χάλκινα γλυπτά και έγραψε ποιήματα. Διάφορα έργα του Πικάσο συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πιο ακριβά έργα τέχνης στον κόσμο και πολλά κοσμούν τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου.

Πέθανε σε ηλικία 92 ετών.

Τα έργα του Πικάσο, λόγω της ποικιλομορφίας αλλά και της χρονικής έκτασής τους, χωρίζονται συνοπτικά σε περιόδους:

Γαλάζια περίοδος (1901-1904)

Οι πίνακες χαρακτηρίζονται από το μπλε χρώμα και είναι επηρεασμένοι από την ισπανική ζωγραφική. Πολλά από τα έργα απεικονίζουν ακροβάτες, αρλεκίνους, πόρνες, επαίτες και καλλιτέχνες.

Ροζ περίοδος (1905-1907)

Στους πίνακες κυριαρχούν τα θερμά χρώματα και οι γήινοι τόνοι, ο λυρισμός και ο εύθυμος χαρακτήρας, ενώ είναι επηρεασμένοι περισσότερο από τη γαλλική ζωγραφική.

Αναλυτικός Κυβισμός (1907-1912)

Ο Αναλυτικός Κυβισμός είναι η τεχνοτροπία που ανέπτυξαν ο Πικάσο με τον Μπρακ, σύμφωνα με την οποία κάθε αντικείμενο απεικονίζεται από όλες τις πλευρές του με μικρές επιφάνειες. Τα έργα έχουν περιορισμένη χρωματική γκάμα (γκρι, καφέ, πράσινο, μπλε) και έντονες τονικές διαβαθμίσεις.

Συνθετικός Κυβισμός (1912-1915)

Με τον Συνθετικό Κυβισμό οι δύο ζωγράφοι, αλλά και άλλοι που τους ακολούθησαν, εξέλιξαν την κυβιστική οπτική, χρησιμοποίησαν έντονα χρώματα και την τεχνική του κολάζ.

1916-1924

Στροφή σε περισσότερο κλασικές μορφές με ένα μεσογειακό πνεύμα.

Μέσα της δεκαετίας του 20

Αλληλεπίδραση με το Σουρεαλιστικό κίνημα.

Τέλη της δεκαετίας του 20

Ενασχόληση με τη γλυπτική.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Πλήθος μορφών και τεχνοτροπιών.

A΄ ΤΑΞΗ

Οι μαθητές της Α΄ τάξης

σχεδιάζουν μάσκες επάνω στο βασικό οβάλ σχήμα του ανθρώπινου κεφαλιού,

αναζητούν τη μορφή μέσα από τα σχήματα μιας περιφερόμενης καμπύλης γραμμής

και διερευνούν τη μορφή σε πορτρέτα γυναικών του Πικάσο.

1) Μάσκες επάνω στο βασικό οβάλ σχήμα του ανθρώπινου κεφαλιού

όλα τα έργα των μαθητών

2) Η μορφή μέσα από τα σχήματα μιας περιφερόμενης καμπύλης γραμμής

όλα τα έργα των μαθητών

3) Η μορφή σε πορτρέτα γυναικών του Πικάσο

έργα του Πάμπλο Πικάσο

Μαρία Δουκάκη

ΕΡΓΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΛΑΪ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΠΙΚΑΣΟ

όλα τα έργα των μαθητών

********

Γ΄ ΤΑΞΗ

Οι μαθητές της Γ΄ τάξης έρχονται σε επαφή με παραδοσιακές μάσκες από την Αφρική και τη Λατινική Αμερική,

αναζητώντας τη μορφή και τις παραμορφώσεις της,

διερευνούν τις ογκοπλαστικές μορφές σε σουρεαλιστικά σχέδια του Πικάσο

και εργάζονται ατομικά και ομαδικά με χρώμα επάνω στην Γκερνίκα του Πικάσο.

1) Η μορφή και οι παραμορφώσεις της σε παραδοσιακές μάσκες από την Αφρική και τη Λατινική Αμερική

ΕΡΓΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

όλα τα έργα των μαθητών

2) Οι ογκοπλαστικές μορφές σε σουρεαλιστικά σχέδια του Πικάσο

έργα του Πάμπλο Πικάσο

Μαρία Δουκάκη

ΕΡΓΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

όλα τα έργα των μαθητών

Η Γκερνίκα του Πικάσο

Πάμπλο Πικάσο «Γκερνίκα» 1937 λάδι σε µουσαµά 3,5X7,8 m

Η Γκερνίκα του Πικάσο είναι ένα έργο βασισµένο σε πραγµατικό γεγονός, το βοµβαρδισµό της ισπανικής πόλης Γκερνίκα από τους Γερµανούς το 1936, στον ισπανικό εµφύλιο, όταν σκοτώθηκαν 1.650 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε η πόλη.

Σε έναν χώρο µε λιτή χρωµατική γκάµα (αποχρώσεις άσπρου, µαύρου και γκρι) βλέπουµε ένα συνοθύλευµα από ανθρώπους και ζώα που σπαράζουν από τη φρίκη της καταστροφής, του τρόµου και του θανάτου.

Η σύνθεση βασίζεται στη συνεκτική λειτουργία ενός µεγάλου τριγώνου, σαν αέτωµα αρχαίου ναού. Στην κορυφή του βρίσκεται η λάµπα πετρελαίου που την προτείνει ένα χέρι σαν να θέλει να φωτίσει µέσα στο χάος. Αριστερά της κορυφής του υπάρχει µια τεράστια λάµπα (κατά µια ερµηνεία είναι η βόµβα και κατά άλλη το µάτι του θεού).

Στο πρώτο επίπεδο βλέπουµε τον πεσµένο ήρωα, σαν κοµµάτια σπασµένου αγάλµατος, που ακόµα κρατάει το σπασµένο σπαθί του. Το κέντρο καταλαµβάνεται από ένα άλογο (ζώο του πολέµου), που, µε τα δόντια και τη γλώσσα του βγαλµένα έξω, σφαδάζει από τον πόνο, καθώς ένα κοντάρι το έχει πληγώσει θανάσιµα στα πλευρά (ενδεχοµένως συµβολίζει το βασανισµένο λαό). Αριστερά εικονίζεται ο ταύρος ακίνητος (κατά µια ερµηνεία είναι ο εχθρός, ο φασισµός, η αγριότητα, ο σκοταδισµός και κατά άλλη η ίδια η Ισπανία που επιβιώνει µετά από αυτή την τραγωδία).

Η µάνα που καταρρακωµένη κλαίει κουβαλώντας το νεκρό παιδί της, η γυναίκα που µε έντονο διασκελισµό έρχεται προς το κέντρο για να κλάψει το νεκρό πολεµιστή και η άλλη πίσω της που την έχουν τυλίξει οι φλόγες µέσα σε ένα σπίτι µε ανοιχτό παράθυρο είναι στοιχεία της ίδιας αυτής τραγωδίας µε το βλέµµα του καλλιτέχνη.

Όταν πρωτοεμφανίστηκε ο πίνακας, οι αντιδράσεις ήταν μάλλον αρνητικές. Σταδιακά το γενικό αίσθημα άρχισε να μεταστρέφεται και το έργο περιόδευε για να ενισχύσει τον αγώνα των Δημοκρατικών. Η περιοδεία σταμάτησε όταν ο Φράνκο κατέλαβε την εξουσία το 1939 και, με το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το έργο φυγαδεύτηκε στις ΗΠΑ, για να αποφευχθεί η καταστροφή του.

Η Γκερνίκα έμεινε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης για πολλά χρόνια και ο Πικάσο είχε δηλώσει πως δε θα επέστρεφε στην Ισπανία προτού αποκατασταθεί πλήρως η δημοκρατία. Το 1981 η Γκερνίκα επιστράφηκε στην Ισπανία και εκτέθηκε αρχικά στο Casón del Buen Retiro και κατόπιν στο Μουσείο ντελ Πράδο, προστατευμένη με αλεξίσφαιρο τζάμι και οπλισμένους φρουρούς, για το φόβο βανδαλισμού. Το 1992 ο πίνακας μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία στη Μαδρίτη, του οποίου έγινε το διασημότερο και σπουδαιότερο έκθεμα.

Το έργο µπορεί να εξέφρασε ένα συγκεκριµένο γεγονός, γρήγορα όµως θεωρήθηκε ένας παγκόσµιος ύµνος ενάντια στη θηριωδία του πολέµου. Η Γκερνίκα ξεφεύγει από τα στενά όρια της Ισπανίας και εκφράζει παγκόσμια και διαχρονικά κάθε λαό που ένιωσε τη φρίκη του πολέμου.

Η Γκερνίκα είναι μια απόδειξη πως ο Πικάσο είναι ένας καλλιτέχνης με κοινωνική συνείδηση. Το 1935 ο Πικάσο δήλωνε «Η ζωγραφική δεν είναι απλή διασκέδαση ή στολίδι. Όπως δεν υπάρχει τίποτε πιο επικίνδυνο από τα όπλα στα χέρια του στρατηγού και από τη δικαιοσύνη στα χέρια του δικαστή, έτσι δεν υπάρχει και τίποτε πιο επικίνδυνο από ένα πινέλο στα χέρια του ζωγράφου.» Και το 1945 έλεγε: «Τι νομίζετε πως είναι ένας καλλιτέχνης; Μήπως ένας ηλίθιος που έχει μόνο μάτια αν είναι ζωγράφος, ή μόνο αυτιά αν είναι μουσικός, μια λύρα στην καρδιά του αν είναι ποιητής, ή ακόμη μόνο τα μπράτσα του αν είναι μπόξερ; Αντίθετα, είναι την ίδια στιγμή ένα ον πολιτικό, πάντοτε ευαίσθητο σε σπαρακτικά καυτά ή ευτυχή γεγονότα στα οποία αντιδρά με κάθε τρόπο. Πώς θα ήταν δυνατόν να μην αισθάνεσαι ενδιαφέρον για τους άλλους; ΟΧΙ, η ζωγραφική δεν είναι για να στολίζει διαμερίσματα. Είναι ένα πολεμικό εργαλείο για επίθεση και για άμυνα ενάντια στον εχθρό.» Ο εχθρός, όπως ξεκαθάρισε αρκετές φορές ο ίδιος, είναι αυτός που εκμεταλλεύεται τους συνανθρώπους του από εγωισμό ή από συμφέρον, ο εχθρός είναι ο φασισμός, η βία, το σκοτάδι, ο πόλεμος.

Η καταστροφή της ισπανικής πόλης Γκερνίκα το 1936

Ο Πικάσο ζωγραφίζει τη δικιά του Γκερνίκα

Η Γκερνίκα στα μουσεία

Η Γκερνίκα όπως την έφτιαξαν άλλοι δημιουργοί

3) Χρωματίζοντας την Γκερνίκα του Πικάσο:
Κάθε έργο χωρίζεται σε 4 κομμάτια και κάθε μαθητής εργάζεται ατομικά σε ένα από τα κομμάτια.
Κατόπιν η ομάδα των 4 μαθητών εργάζεται ομαδικά ώστε να ενοποιήσει τα μέρη και να ολοκληρώσει το έργο.