Η μητέρα γη
Εισαγωγή
«Ο υπέρτατος νόμος που είναι πάνω από όλους τους νόμους είναι το καλό του πλανήτη και της φύσης.» Μαχάτμα Γκάντι (1869-1948, Ινδός Πολιτικός και Πνευματικός Ηγέτης)
«Οι ενεργοί μαθητές-πολίτες μαθαίνουν να παρατηρούν την πραγματικότητα, να αντιλαμβάνονται την πολυπλοκότητά της, τις αλληλεπιδράσεις περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων και να συν-εκφωνούν εναλλακτικές λύσεις.» (Π.Κούρος, Πράξεις Συνεκφώνησης, 2008, Αθήνα, Futura)
Οδηγίες προς «ναυτιλομένους»
Τα θέματα εμφανίζονται σε 3 ενότητες και διανθίζονται με εικόνες, τραγούδια και βίντεο.
Προστίθεται μία ενότητα με Ερωτήσεις που μπορεί να λειτουργήσουν ως εφαλτήριο και Πηγές (link) που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για περαιτέρω έρευνα:
Α/ ΑΥΤΑ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Β/ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ENVIRONMENTAL ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΓΗΣ ART LAND ART
Γ/ ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΙΔΕΕΣ
Δ/ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΠΗΓΕΣ
Οι μαθητές και οι μαθήτριες και των 3 τάξεων (Α,Β,Γ) επιλέγουν ανάλογα με το ενδιαφέρον τους, μελετούν, ερευνούν και εκπονούν εργασίες ατομικές και ομαδικές, διερευνητικές και εικαστικές, τις οποίες παρουσιάζουν σε οργανωμένη εκδήλωση του σχολείου με τίτλο «Η μητέρα γη».
2ο ΕΔ-Α΄ Β΄ Γ΄ ΤΑΞΕΙΣ-Περιβάλλον & Καινοτομία-Β
Β/ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ/ ENVIRONMENTAL ART/ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΓΗΣ/ LAND ART
Β1. «Εισαγωγή στην Περιβαλλοντική Τέχνη» της Μαρίας Δουκάκη
Β2. «Περιβαλλοντική τέχνη - τέχνη για το περιβάλλον» της Γιολάντας
Ζιάκα (Οικονομολόγος, Διδάκτωρ Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης)
Β3. Στίβεν Σίγκελ (Steven Siegel, born:
1953, New York, USA) Environmental Art
Β4. Σιμόν Μπεκ (Simon Beck, born:
1958, Southern England) Geometry Snow Art
Β5. Δανάη Στράτου (γεν.1962,
Αθήνα) Land Art Installation (Desert Breath)
Β6. Χανς Σουλτ (HA Schult, born:
1939, Parchim, Germany) Recycling Art (Trash People)
Β7. Ισαάκ Κόρνταλ (Isaac Cordal, born:
1974, Pontevedra, Spain) Urban & Street Art
Β8. Κρίστο και Ζαν-Κλοντ
(Christo and Jeanne-Claude, born: 1935, Βουλγαρία
& Μαρόκο)
Β9. Ρίτσαρντ Λονγκ (Richard Long, born:
1945, Bristol, England)
«Ο μεγάλος περίπατος του Ρίτσαρντ Λονγκ: O διάσημος Βρετανός
καλλιτέχνης με την εικαστική του εγκατάσταση μας προσκαλεί σε μια βόλτα στο
Ιερό Διονύσου Ελευθερέως, για να επανασυνδεθούμε με τη φύση και την Ιστορία -
THENS SLATE LINE ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ» του Φάνη Καφαντάρη 21-07-2020
«Ο μεγάλος περίπατος του σερ Ρίτσαρντ Λονγκ: Θερμός υποστηρικτής της
περιπατητικής σχολής κι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της land art
στον κόσμο, ο σερ Ρίτσαρντ Λονγκ φέρνει τον Όλυμπο στην καρδιά της Αθήνας και
μας εξηγεί γιατί το περπάτημα είναι σίγουρα μια μορφή τέχνης» της Ξένιας
Γεωργιάδου 15-10-2021
«Ένας καφές με τον εικαστικό Richard Long στο Θησείο: Ένα ραντεβού που
θα μπορούσαμε να το αποκαλέσουμε και «συνάντηση με έναν θρύλο» του Στέφανου
Τσιτσόπουλου 07-10-2021
Β10. Ουίλιαμ Κέντριτζ (William Kentridge,
born: 1955, Johannesburg, South Africa)
Β1-2Video 2,36sec,
Environmental Art
https://www.youtube.com/watch?v=hoH5vxn91oM
https://taeikastikastinekpedeysi.blogspot.com/p/blog-page_73.html
Η Τέχνη της Γης ή
Περιβαλλοντική Τέχνη
https://taeikastikastinekpedeysi.blogspot.com/p/4_1.html
ΣΧΟΛΕΙΟ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ
ΤΕΧΝΗ: ΣΥΛΛΟΓΗ VIDEO
https://www.youtube.com/playlist?list=PLdbdBVKsz3Y0bxO91_pom1Cx_gFc5nK5L
Η τέχνη (art) εξερευνά κυρίως τον άνθρωπο και τον κόσμο στον οποίο ζει. Τα έργα των καλών τεχνών (fine arts), δηλαδή της ζωγραφικής (painting) και της γλυπτικής (sculpture), κινούνται ανάμεσα σε δύο σημαντικούς θεματικούς άξονες, την ανθρώπινη μορφή (figurative) και το τοπίο (landscape).
Η μοντέρνα τέχνη (modern art) πριν το 1960 αναζητούσε την αντικειμενική πραγματικότητα ως τη μία και μοναδική αλήθεια επάνω στην οποία θα στηριζόταν το έργο τέχνης. Αναδείχτηκαν σημαντικοί καλλιτέχνες που οδήγησαν την τέχνη από τη μίμηση και την αναπαράσταση στην ανάδειξη ενός νέου κόσμου με τη δική του αλήθεια και ζωή.
Με τα κινήματα της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας μετά το 1960 (movements of the artistic avant-garde), οι εικαστικές τέχνες (visual art) ξεπερνούν τα όρια του τελάρου, καταργούν τα παραδοσιακά υλικά και τα έργα τους μπορεί να είναι: ένα δρώμενο (performance) που συντελείται σε ορισμένο χώρο και χρόνο, ένα βίντεο (video art) ή ένα διαδικτυακό έργο (new media art), μια εγκατάσταση στο χώρο (installation) ή μια επέμβαση σ’ έναν τόπο (land art).
Η σύγχρονη τέχνη (contemporary art) αλλάζει εκ νέου το έργο τέχνης και δίνει νέες
σημασίες σ’ αυτό και στον ίδιο τον καλλιτέχνη. Αίρονται τα όρια ανάμεσα στα
καλλιτεχνικά είδη. Τα έργα δεν αξιολογούνται πλέον μόνο με αισθητικά κριτήρια.
Το πολιτισμικό στοιχείο συνδέεται με την τεχνολογία. Η παραδοσιακή έρευνα του
καλλιτέχνη επάνω στα υλικά και τις διαδικασίες διευρύνεται για να συμπεριλάβει
την έρευνα εναλλακτικών μορφών κοινωνικής οργάνωσης, οπότε έχουμε έργα που
συν-δημιουργούνται ή που για να υπάρξουν προϋποθέτουν τη συμμετοχή των θεατών.
Η αναπαράσταση της φύσης αντικαθίσταται από την παρέμβαση στον πραγματικό χώρο
προσδίδοντας έτσι στο έργο έναν δημόσιο χαρακτήρα. Έτσι, η σύγχρονη
τέχνη, εφόσον προτείνει τον διάλογο για την από κοινού οικοδόμηση νοήματος και
γνώσης, εφαρμόζει νέες μεθόδους. Αναπτύσσεται εντός της κοινωνίας, σε δημόσιους χώρους (public art), όπως το
αστικό (urban) και φυσικό (natural) περιβάλλον ή το διαδίκτυο (internet).
Με την αλλαγή της χιλιετίας, αυξήθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο η περιβαλλοντική συνείδηση (environmental consciousness), δηλαδή η συνειδητοποίηση και η ανησυχία για προβλήματα όπως η ρύπανση, η υπερθέρμανση του πλανήτη, η εξαφάνιση των ειδών κ.τ.λ. Με την απειλή της κλιματικής αλλαγής, η τέχνη ανέλαβε τον καθοριστικό ρόλο να φωτίσει αυτά τα θέματα και να διερευνήσει διεξόδους από την κρίση τόσο του φυσικού όσο και του κοινωνικού περιβάλλοντος, κυρίως μέσα από την επιρροή της στην ανθρώπινη συμπεριφορά.
Η αειφορία (permaculture) είναι ένα νέο σύστημα που δείχνει μεγάλο σεβασμό στη ζωή, σε όλες τις μορφές της και προσδοκά να χτίσει έναν καλύτερο κόσμο για όλα τα όντα, αναπαράγοντας την ποικιλομορφία που διδάσκει η ίδια η φύση. Μέσα σε αυτό το σύστημα, η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να εξυπηρετεί τις ανάγκες των ανθρώπων σε μια δημοκρατική και δίκαιη κοινωνία, όπου όλοι είναι ίσοι και διαφορετικοί. Η ανάπτυξη εξαρτάται από την ικανότητα του πλανήτη να παράγει όσα χρειάζονται οι κάτοικοί της. Έτσι, ο καθένας, πέρα από την ευθύνη για τις διαπροσωπικές του σχέσεις, οφείλει να νοιάζεται με υπευθυνότητα για τη σχέση ανάμεσα στην ανθρωπότητα και τον πλανήτη μας.
Η περιβαλλοντική τέχνη (environmental art) εστιάζει κυρίως στην κατανόηση της ανθρώπινης επίδρασης στο περιβάλλον του πλανήτη. Αναπτύσσεται και αλλάζει διαρκώς, καθώς εντάσσονται σε αυτή νέοι καλλιτέχνες. Μπορεί να είναι εφήμερη, δημιουργημένη έτσι ώστε να χάνεται ή να μεταβάλλεται με τον χρόνο. Άλλοτε σχεδιάζεται για κάποιο συγκεκριμένο χώρο και άλλοτε δημιουργείται από τη συνεργασία καλλιτεχνών, επιστημόνων, εκπαιδευτικών και τοπικών κοινοτήτων. Τα έργα γίνονται με υλικά από το περιβάλλον ή τα έργα χρησιμοποιούν δυνάμεις του περιβάλλοντος, όπως ο άνεμος, το νερό ή το φως. Πολλές φορές τα έργα μας πληροφορούν για τη φύση και τις λειτουργίες της ή τα περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Συχνά πάλι, τα έργα αποκαθιστούν με καλλιτεχνικό τρόπο βλάβες που έχουν συντελεστεί στο περιβάλλον, προτείνοντας και καλλιεργώντας ένα νέο όραμα για τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
Έτσι, οι
καλλιτέχνες της περιβαλλοντικής τέχνης εκφράζουν νέες πολιτιστικές ανάγκες,
υιοθετούν δραστήριους ρόλους σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα και
εργάζονται συλλογικά.
Β2. «Περιβαλλοντική τέχνη -
τέχνη για το περιβάλλον» της Γιολάντας Ζιάκα (Οικονομολόγος, Διδάκτωρ
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης)
https://www.evonymos.org/greek/viewarticle.asp?id=4033
Β3. Στίβεν Σίγκελ (Steven Siegel, born: 1953, New York, USA) Environmental Art
Steven Siegel’s website http://www.stevensiegel.net/
Β3-3Video
8,27sec, 2-1Steven Siegel-Environmental Art (δικό μου)
Β3-4Video 8,23sec,
STEVEN SIEGEL, Sculpture
https://www.youtube.com/watch?v=Za7EG0J8Vow&ab_channel=BlackfootPathways%3ASculptureintheWild
Ο Σίγκελ για να φτιάξει τα έργα του χρησιμοποιεί αντικείμενα που βρίσκει στα σκουπίδια και στο φυσικό περιβάλλον. Μεγάλοι όγκοι από συμπιεσμένα μεταλλικά δοχεία και πλαστικά μπουκάλια, στοίβες από εφημερίδες που από άχρηστη πρώτη ύλη μετατρέπονται σε έργα τέχνης και μάλιστα δημόσια γλυπτά. Είναι σαν να χρησιμοποιεί τα σκουπίδια μας για να μας κάνει να αναρωτηθούμε ποια είναι η συνολική επίδρασή μας στη γη.
Ο Σίγκελ φτιάχνει
επίσης μεγάλες συνθέσεις από ομαδοποιημένα ανακυκλώσιμα υλικά για εσωτερικούς
χώρους. Τα έργα αυτά μοιάζουν με φωλιές εντόμων ή μυστηριώδεις δέσμες από
κομμάτια της ζωής μας που είναι σαν να μας διηγούνται ανθρώπινες ιστορίες.
Β4-2Music 4,10sec,
Bucovina, Haaksman &
Soca Bogle Mix Shantel
https://www.youtube.com/watch?v=8lvCB8qguoY&list=PLB96E6C7E61CCA975
Β4. Σιμόν Μπεκ (Simon Beck, born: 1958, Southern England)
Geometry Snow Art
Simon Beck’s Snow Art https://www.facebook.com/snowart8848/photos
Β4-3Video 7,12sec, 2-2Simon
Beck-Geometry Snow Art (δικό μου)
Β4-4Video 3,05sec,
Simon Beck, EVIAN Brand content Snow Art
https://www.youtube.com/watch?v=2bEH_rSTp0g&ab_channel=vorndiren
Με την πρώτη ματιά ο Σιμόν Μπεκ μοιάζει με έναν άνθρωπο που απλά περπατάει χωρίς σκοπό σε περιοχές καλυμμένες με χιόνι. Αυτό σκέφτονται όσοι τον βλέπουν και δεν γνωρίζουν με τι ακριβώς ασχολείται. Όμως ο Μπεκ δημιουργεί καλλιτεχνικά σχέδια επάνω στο χιόνι και μάλιστα εξαιρετικής γεωμετρίας. Όλα ξεκίνησαν το 2004 ένα απόγευμα καθώς έκανε σκι. Λάτρης των σπορ και της άσκησης περπατάει ασταμάτητα από 5 ως 9 ώρες για να ολοκληρώσει το έργο του κι αν δεν έχει τελειώσει μέχρι να πέσει η νύχτα, χρησιμοποιεί απλά μια λάμπα για να το συνεχίσει! Τα πιο πολλά από τα έργα του πραγματοποιούνται στο ski resort Les Arcs στη Γαλλία.
Β5-2Music 6,41sec,
Symphonie Egyptienne
After
Mozart's Symphony No. 25 in G Minor, Orchestre Symphonique de Bulgarie
Β5. Δανάη Στράτου (γεν.1962, Αθήνα)
Land Art Installation (Desert Breath)
Danae Stratou’s
website https://danaestratou.com/works_projects/desert-breath/
Β5-3Video 8,18sec,
2-3Δανάη Στράτου-Land Art (Desert Breath) (δικό μου)
Β5-4Video 1,02sec, Epic Sahara Desert Art Installation HD 2014
https://www.youtube.com/watch?v=UCtLCMjWVXQ&ab_channel=V-Talk
Το 1997 οι αρχιτέκτονες Αλεξάνδρα Στράτου, Στέλλα Κωνσταντινίδη και η καλλιτέχνης Δανάη Στράτου δημιούργησαν το έργο «Desert Breath» (Η αναπνοή της ερήμου), στη έρημο Σαχάρα της Αιγύπτου. Πρόκειται για ένα land art installation site specific, δηλαδή μια εγκατάσταση σε συγκεκριμένο τόπο.
Είναι ένα
κολοσσιαίο έργο επιφάνειας 100.000 m2, που αποτελείται από δυο αλληλένδετες
σπείρες κώνων. Οι κώνοι της μιας σπείρας προεξέχουν από τη γη, ενώ της δεύτερης
είναι σκαμμένοι σε αυτή και όσο προχωράς από το κέντρο στις παρυφές του έργου
οι κώνοι μεγαλώνουν. Στο κέντρο υπάρχει μια μικρή κυκλική λίμνη.
Παρότι το έργο
βρίσκεται σε κατάσταση αργής αποσύνθεσης, παραμένει ακόμη ορατό από το
διάστημα.
Η ομάδα δημιουργίας
του έργου αναφέρει «Βρίσκεται στο σημείο όπου η απεραντοσύνη του νερού συναντά
την απεραντοσύνη της ερήμου και τα δύο αυτά στοιχεία δημιουργούν τη ζωή».
https://www.youtube.com/watch?v=8de2W3rtZsA&list=RD8de2W3rtZsA&index=2&ab_channel=RaymondJE
Β6. Χανς Σουλτ (HA
Schult, born: 1939, Parchim, Germany) Recycling Art (Trash People)
HA Schult’s website http://www.haschult.de/action/trash
Β6-3Video 5,00sec,
2-4HA Schult-Recycling Art (Trash People) (δικό μου)
Β6-4Video 2,19sec, HA Schult's Trash
People
https://www.youtube.com/watch?v=lbdQb0wqb44&ab_channel=EurocellPVCU
Οι «Άνθρωποι από σκουπίδια» είναι φιγούρες σε ανθρώπινο μέγεθος που κατασκευάζει ο διάσημος ακτιβιστής Γερμανός καλλιτέχνης Σουλτ, χρησιμοποιώντας μεταλλικά κουτιά, άχρηστα εξαρτήματα υπολογιστών και άλλα αντικείμενα από σκουπίδια. Οι πρώτοι 1.000 Trash People κατασκευάστηκαν το 1996. Έκτοτε, άλλοι 1.000 προστέθηκαν σταδιακά στο πλήθος. «Οι Trash People είναι χαρακτήρες που συμβολίζουν έναν ολόκληρο αιώνα» δηλώνει ο καλλιτέχνης. Για περισσότερο από δέκα χρόνια, αυτοί οι πρεσβευτές της «χαμένης ευμάρειας» περιφέρονται σ’ όλο τον κόσμο και εγκαθίστανται σε τόπους μεγάλης ιστορικής σημασίας. Έχουν εκτεθεί σε μεγάλες πόλεις όπως το Παρίσι, το Πεκίνο, η Μόσχα, η Κολονία, η Ρώμη, στις πυραμίδες της Γκίζας, στο Σινικό Τείχος της Κίνας, στα αλατωρυχεία στο Γκόρλεμπεν και στην Ανταρκτική.
https://www.youtube.com/watch?v=k2GeWHZBUiY&list=PL22C3C23E10BFDBD3&ab_channel=HiKick92
Β7. Ισαάκ Κόρνταλ (Isaac Cordal, born: 1974, Pontevedra, Spain)
Urban & Street Art
Isaac Cordal’s website http://cementeclipses.com/
στο
facebook https://www.facebook.com/cement.eclipses
στο vimeo http://vimeo.com/user380094
Β7-3Video 7,28sec, 2-5Isaac Cordal-Urban & Street Art (δικό μου)
Β7-4Video 2,25sec,
A Arte de Isaac Cordal
Ο Ισπανός καλλιτέχνης Ισαάκ Κόρνταλ δημιουργεί μικρές γλυπτικές συνθέσεις μορφών από τσιμέντο, τις οποίες τοποθετεί σε διάφορα ασυνήθιστα μέρη στις ευρωπαϊκές πόλεις (σε υδρορροές, στην κορυφή κτιρίων, σε στάσεις λεωφορείων κ.ά.). Ο ίδιος λέει «Το βρίσκω πραγματικά ενδιαφέρον να αρχίσετε να ψάχνετε γι’ αυτά τα σημεία κι έτσι με τις μικρές παρεμβάσεις του ο καθένας να δει μ’ ένα άλλο μάτι τη συμπεριφορά μας ως κοινωνικό σύνολο.». Τα έργα του εντάσσονται στην αστική τέχνη του δρόμου (Urban & Street Art). Αποτελούν μια κριτική ματιά απέναντι στην κοινωνία, στη σχέση μας με τη φύση, στις παράπλευρες επιπτώσεις του εξελισσόμενου πολιτισμού μας αλλά και στην ύπαρξή μας αυτή καθ’ εαυτή. Καθώς παρατηρούμε τους μικρούς αυτούς ήρωες, στις διάφορες αλλά τραγικές στιγμές της στατικής ζωής τους, αισθανόμαστε να συμπάσχουμε.
Β8-2Music 3,35sec, Rostropovich records the Prelude from Bach Cello Suite No.1
https://www.youtube.com/watch?v=Ml14kGHCBg0&ab_channel=WarnerClassics
Β8. Κρίστο και Ζαν-Κλοντ (Christo
and Jeanne-Claude, born: 1935, Βουλγαρία & Μαρόκο)
το επίσημο site των καλλιτεχνών http://www.christojeanneclaude.net/mobile/
ο λογαριασμός των καλλιτεχνών στο youtube https://www.youtube.com/@christojeanneclaude
ο λογαριασμός των καλλιτεχνών στο vimeo
https://vimeo.com/xtojc
Β8-3Video 5,24sec, Christo and
Jeanne-Claude, Overview of the Work
Β8-4Video 3,10sec, Christo's Latest
Art Project Will Let You Walk on Water
https://www.youtube.com/watch?v=WsACmJgBqf0&ab_channel=BloombergOriginals
Β8-5Video 33,10sec, Nomad of Art
(πώς
δραστηριοποιούνται για να πραγματοποιήσουν τα έργα τους)
«Να
τυλίξεις τον άνεμο», Ακολουθώντας τα βήματα των Κρίστο και Ζαν-Κλοντ, Βιβλίο
του Βαντσέτι Βασίλεφ
http://bnr.bg/el/post/100206074/-----
Ο
καλλιτέχνης Κρίστο έβαλε τεράστιο φουσκωτό μπαλόνι σε πρώην κοντέινερ αερίου
στη Γερμανία -2013
Ο Κρίστο και η γυναίκα του Ζαν-Κλοντ είναι ένα ξακουστό
καλλιτεχνικό ζευγάρι που έχει δημιουργήσει έργα μεγάλης κλίμακας σε δημόσιους
χώρους: από το «τύλιγμα» του Ράιχσταγκ στο Βερολίνο και της γέφυρας Ποντ στο
Παρίσι μέχρι το μήκους 39 χλμ έργο «Running Fence» στην Καλιφόρνια,
το «Surrounded Islands» στο Μαϊάμι και το «Gates» στο Σέντραλ Παρκ της Νέας
Υόρκης. Θρυλικοί στον κόσμο της τέχνης για την τόλμη με την οποία προσεγγίζουν
τις εγκαταστάσεις και το εφήμερο στην τέχνη. Ξεχωριστοί για τον τρόπο που
βιώνουν την ελευθερία μέσα από την τέχνη τους, που για να την κάνουν δεν
ζήτησαν ποτέ καμιά χορηγία, παρά μόνο άδεια για να χρησιμοποιήσουν τον εκάστοτε
χώρο.
Γεννήθηκαν και οι δυο την ίδια ημερομηνία, στις 13 Ιουνίου του 1935, ο
Κρίστο στη Βουλγαρία και η Ζαν-Κλοντ στο Μαρόκο, γνωρίστηκαν στο Παρίσι το 1958
και μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη το 1964. Αρχικά, τα έργα τους αποδίδονταν μόνο
στον Κρίστο, κάτι που άλλαξε το 1994.
Οι ίδιοι έχουν υποστηρίξει πως σκοπός της τέχνης τους είναι «να
γίνει ο κόσμος μια ομορφότερη τοποθεσία και να ειδωθούν γνώριμα τοπία με έναν
νέο τρόπο». Τα έργα τους δείχνουν τη δύναμη της τέχνης να μεταμορφώνει
το τοπίο. Είναι κατορθώματα της μηχανικής αλλά κινούνται με τα στοιχεία της
φύσης, τη βροχή και τον αέρα, φωσφορίζουν στο φως, δημιουργούν παράξενους
όγκους στο σκοτάδι, σκεπάζουν με έναν τρόπο ιδιοφυή τα νερά και ζουν για λίγο. «Όλα
τα έργα μας αφορούν πραγματικά πράγματα: πραγματικό άνεμο, τον ήλιο πραγματικό,
πραγματικό υγρό, πραγματικό κίνδυνο, πραγματικό δράμα. Και αυτό είναι πολύ
αναζωογονητικό για μένα» λέει ο Κρίστο.
Πίστεψαν πολύ στο έργο τους, συζήτησαν τα σχέδια τους με δημόσιο λόγο
και συναντήθηκαν με πολιτικούς, δημοτικές αρχές, οικολόγους, δημοσιογράφους και
απλούς ανθρώπους, ώστε να τα πραγματοποιήσουν. Συχνά περίμεναν πολύχρονη
έγκριση: 32 χρόνια για να παρουσιάσουν το «Wrapped Trees» στην Ελβετία, 25
χρόνια για το «Gates» στη Νέα Υόρκη, 24 χρόνια για να τυλίξουν με ασημένιο
ύφασμα το Ράιχσταγκ στο Βερολίνο, 10 χρόνια για το τύλιγμα με ύφασμα στο χρώμα
της σαμπάνιας της γέφυρας Pont Neuf στο Παρίσι, 7 χρόνια για να καταφέρουν να
φυτέψουν ένα δάσος από ομπρέλες σε ορυζώνες κοντά στο Τόκιο και κατά μήκος των
λόφων της Νότιας Καλιφόρνιας.
Τα έργα τους έχουν επισκεφτεί εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.
Πέντε εκατομμύρια έφτασαν στο τυλιγμένο με πανί Ράιχσταγκ το 1995, τέσσερα
εκατομμύρια περπάτησαν στο εμβληματικό τους έργο «Gates» στο Σέντραλ Παρκ το
2005, το πρώτο δημόσιο έργο τέχνης που δημιουργήθηκε μετά από την πτώση των
Δίδυμων Πύργων το 2001.
Αν και πολλοί πίστεψαν ότι έφτασε το τέλος της καλλιτεχνικής τους δημιουργίας, όταν το 2009 πέθανε η Ζαν-Κλοντ,
ένα νέο έργο, το «The Floating Piers», έγινε το 2016 στη λίμνη Ιζέο κοντά στο
Μιλάνο της Ιταλίας, με χρηματοδότηση (15 εκατομμύρια ευρώ) από τον ίδιο τον
καλλιτέχνη.
Β9-2Music 3,17sec,
Varkarola, Orchestra
Stavros Xarhakos
https://www.youtube.com/watch?v=IJ2u8c72pHA&ab_channel=VariousArtists-Topic
Β9. Ρίτσαρντ Λονγκ (Richard Long, born: 1945, Bristol, England)
το επίσημο site του καλλιτέχνη http://www.richardlong.org/
Β9-3Video
1,37sec, Richard Long's Road River, Trust New Art at Box Hill
https://www.youtube.com/watch?v=n_nQlsrLOJc
Β9-4Video 1,30sec, Stones and Flies, Richard Long in
the Sahara
https://www.youtube.com/watch?v=hB_EAlSc7uE&ab_channel=MilestoneFilms
Ο Λονγκ ανήκει στους πρωτοπόρους της Εννοιολογικής Τέχνης και της Τέχνης της Γης. Μέσα από το έργο του, σχολιάζει ριζοσπαστικά την αντίληψή μας για το τοπίο, που συνεχώς μεταβάλλεται με την ανθρώπινη παρέμβαση. Κύρια πηγή έμπνευσής του είναι η αγάπη του για τη φύση και η εμπειρία των μοναχικών του περιπάτων - από τις αγροτικές περιοχές της Βρετανίας μέχρι τις πεδιάδες της Μογγολίας ή τα βουνά της Βολιβίας και της Ιαπωνίας. Παρεμβαίνοντας ελάχιστα στα τοπία δημιουργεί εφήμερα έργα τέχνης, που τεκμηριώνονται μόνο μέσα από φωτογραφίες ή με υλικά που συλλέγει και τοποθετεί στους εκθεσιακούς χώρους.
Ο Λονγκ εστιάζει
στο έργο τέχνης όσο και στην πορεία της ολοκλήρωσής του. «Το
περπάτημα μου έδωσε τη δυνατότητα να διευρύνω τα όρια της γλυπτικής»,
λέει ο Λονγκ που αντιλαμβάνεται την κίνηση ως την ουσία της φύσης και την ενσωματώνει
στην τέχνη του. Παίρνοντας μια πέτρα από έναν περίπατο, παραπέμπει στις
συνεχείς μετακινήσεις της ύλης τις οποίες προκαλεί η κίνηση της γης. Επιθυμεί
να είναι μέρος της κίνησης αυτής και σε αυτή θέλει να επισύρει την προσοχή του
θεατή. Η στενή σχέση του με τη φύση κάνει τα έργα του τόσο προσωπικά όσο και
οικουμενικά.
«Ο μεγάλος περίπατος του Ρίτσαρντ Λονγκ: O διάσημος Βρετανός καλλιτέχνης με την εικαστική του εγκατάσταση μας προσκαλεί σε μια βόλτα στο Ιερό Διονύσου Ελευθερέως, για να επανασυνδεθούμε με τη φύση και την Ιστορία - THENS SLATE LINE ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ» του Φάνη Καφαντάρη 21-07-2020
https://www.efsyn.gr/tehnes/art-nea/252996_o-megalos-peripatos-toy-ritsarnt-longk
Εμπνέεται από τη φύση και τα οργανικά υλικά, αγαπάει τα γεωμετρικά
σχήματα όπως τους κύκλους, τις γραμμές, τις σπείρες, κεντρικό ρόλο όμως στο
έργο του έχει το βάδισμα. Ο Ρίτσαρντ Λονγκ, ο σπουδαίος Βρετανός καλλιτέχνης
και εκπροσώπος της Land Art, που έχει πραγματοποιήσει αμέτρητους περιπάτους σε
όλο τον κόσμο, μας προσκαλεί σε έναν ακόμα από σήμερα σ' ένα ιστορικό σημείο
της Αθήνας, στον Περίπατο που οδηγεί στο Ιερό Διονύσου Ελευθερέως στη Νότια
Κλιτύ της Ακρόπολης.
Τι καλύτερο λοιπόν, μακριά από το μποτιλιάρισμα των αυτοκινήτων και τον
ανθρωπινο συνωστισμό, με άνετα παπούτσια να περπατήσει κανείς πάνω στο χώμα,
κάτω από τα δέντρα, να πάρει μια ανάσα χωρίς... κορονοϊό και μια εικαστική
βιταμίνη με το έργο του Ρίτσαρντ Λονγκ «Athens Slate Line». Το συγκεκριμένο
έργο, που δημιουργήθηκε το 1984, αποτελείται από 280 μεμονωμένα κομμάτια
σχιστόλιθου τα οποία συναρμολογούνται στο σχήμα μιας γραμμής. Το γραμμικό σχήμα
του λειτουργεί σαν ένα μονοπάτι παραπέμποντας στη διαλογιστική φύση του
βαδίσματος, ενώ η απλότητα της διάταξης αναφέρεται στη σημασία που δίνει στην
ισορροπία και την αρμονία, τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση ο 75χρονος διεθνής
δημιουργός, ο οποίος έχει κάνει εμβληματικά έργα σε δημόσιους χώρους και
μεγάλες εκθέσεις σε μουσεία από την Οξφόρδη και το Αμστερνταμ ώς τη Νέα Υόρκη.
Η εικαστική εγκατάσταση παρουσιάζεται από τον Οργανισμό ΝΕΟΝ, σε σύμπραξη
με το υπουργείο Πολιτισμού στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Ολη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός».
Οπως σημειώνει η Ελένη Μπάνου, διευθύντρια Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών: «Στο
ιερό του Διονύσου Ελευθερέως γεννήθηκε τον 6ο αι. π.Χ. το δράμα και το θέατρο,
ελληνική επινόηση και δώρο στην πανανθρώπινη κοινότητα, με χαρακτηριστικά
στοιχεία την αυτοσχέδια διονυσιακή τελετουργία, τον χορό και το θρησκευτικό
άσμα προς τιμή του θεού της γονιμότητας, της αναγέννησης της φύσης και της
έκστασης. Εδώ φιλοξενείται για πρώτη φορά το έργο Athens Slate Line του
διάσημου Βρετανού Richard Long. Ενα έργο γραμμικό που σηματοδοτεί ως μονοπάτι,
τη διαλογιστική φύση του περιπατητή, τη βιωματική εμπειρία της φύσης, τη
διαδραστική σχέση σωματικού μόχθου και ιδέας. Στον σύγχρονο κόσμο του 21ου αιώνα με τους γρήγορους
ρυθμούς, ο Long καλεί, μέσα από το "μοναχικό μονοπάτι" της ψυχικής
και πνευματικής ενατένισης, να στραφεί ο επισκέπτης ως "διονυσιακός
μύστης" πίσω στη μυθολογία και στη γενεσιουργό δύναμη της σχέσης του
ανθρώπου με τη φύση,
από την οποία φύτρωσε το κορυφαίο δημιούργημα του θεάτρου».
Σύμφωνα με την Ελίνα Κουντούρη, τη διευθύντρια του ΝΕΟΝ, η οποία
επιμελείται την έκθεση: «Οι περίπατοι του Long αποτελούν έκφραση της ανθρώπινης
σχέσης με τη φύση, ξεκινούν από την πρώιμη λειτουργία του ανθρώπου να βαδίζει».
Η συγκεκριμένη εγκατάσταση στην Αθήνα «είναι μια σύζευξη τέχνης και ζωής που
καταγράφει την εφήμερη σχέση ανάμεσα στη φύση, τα υλικά, τον χρόνο, την
απόσταση, την τοπογεωγραφία. Συνδέει το τοπίο με το παρόν με το παρελθόν και
τους διαχρονικούς περιπατητές, ενσωματώνοντας μια προσωπική, βιωματική και
απελευθερωτική εμπειρία».
«Ο μεγάλος περίπατος του σερ Ρίτσαρντ Λονγκ: Θερμός
υποστηρικτής της περιπατητικής σχολής κι ένας από τους σημαντικότερους
εκπροσώπους της land art στον κόσμο, ο σερ Ρίτσαρντ Λονγκ φέρνει τον Όλυμπο
στην καρδιά της Αθήνας και μας εξηγεί γιατί το περπάτημα είναι σίγουρα μια
μορφή τέχνης» της Ξένιας Γεωργιάδου 15-10-2021
https://www.kathimerini.gr/k/k-magazine/561539314/o-megalos-peripatos-toy-ser-ritsarnt-longk/
Πόσες χιλιάδες μίλια να έχει άραγε διανύσει συνολικά στην καλλιτεχνική
του διαδρομή; Ασυνήθιστη ερώτηση για έναν εικαστικό, όχι όμως για τον πιο
διάσημο εκπρόσωπο της περιπατητικής τέχνης, τον Βρετανό σερ Ρίτσαρντ Λονγκ. Tον
συνάντησα ένα σαββατιάτικο πρωινό στην γκαλερί Bernier/Eliades, μάλλον σε
πυρετώδη κατάσταση. Ανακάτευε λάσπη και ξεκίνησε να μου εξηγεί πώς δημιουργεί
τις γλυπτικές του εγκαταστάσεις. Δεν τόλμησα την ερώτηση, ούτε εκείνη τη στιγμή
ούτε αργότερα. Όχι γιατί δεν θα γνώριζε την απάντηση –όπως κατάλαβα πολύ
γρήγορα, όλα καταγράφονται στο αρχείο του μυαλού του με τρομερή ακρίβεια–, αλλά
κυρίως γιατί δεν θα ενέδιδε στον πειρασμό της εύκολης εντύπωσης.
Η ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ
«Από μικρό
παιδί έπαιζα με τις λάσπες, έφτιαχνα πίτες ή ηφαίστεια», μου εξηγεί σκουπίζοντας τα χέρια του.
«Μάλλον δεν ξέφυγα ποτέ από αυτή τη συνήθεια», συνεχίζει γελώντας. Αφορμή για
τη συνάντησή μας ήταν η επταήμερη περιήγησή του στον
Όλυμπο και τα νέα έργα που προέκυψαν από αυτή την πεζοπορία, τα οποία και εκθέτει αυτό το
διάστημα στην αθηναϊκή Bernier. Παραδέχεται πως αυτό που τον συγκίνησε είναι το
όνομα του βουνού και οι συμβολισμοί που αυτό φέρει, όμως δεν έκανε καμία έρευνα
γύρω από τη μυθολογική του ιστορία και τις πολιτιστικές της προεκτάσεις. «Απλώς
ήξερα πως έπρεπε να βρεθώ εκεί», μου λέει απλά. «Έχω περπατήσει και στον
Παρνασσό τρεις φορές, όμως ήξερα πως αυτό θα είναι μια διαφορετική εμπειρία»,
λέει. Τελικά, το εικαστικό του εγχείρημα εμπεριείχε και το
στοιχείο της περιπέτειας, καθώς στη
διάρκεια της περιήγησής του στο βουνό, έχασε το δρόμο του. Τον βοήθησαν
διασώστες και συνέχισε μόνος, χωρίς να παρεκκλίνει καθόλου από το πρόγραμμά του. Τον ρώτησα τι σκεφτόταν στη διάρκεια της
παραμονής του στον Όλυμπο. Μου είπε πως αυτό είναι προσωπικό. Και μετά μου
είπε, γράψτε ότι δεν θυμάμαι. Τον ρώτησα αν ήταν απαιτητικό σωματικά. Μου είπε
ότι πάντα είναι· και μετά θυμήθηκε πως έχει κάνει 120 μίλια χωρίς διακοπή για ύπνο, Μπριστολ – Λονδίνο.
Το απρόβλεπτο περιστατικό στον Όλυμπο δεν μου το διηγήθηκε ο ίδιος, όμως
αναφέρεται έστω και υπαινικτικά στο textwork που συνοδεύει το κείμενο της
πρόσκλησης για τα εγκαίνια της νέας του έκθεσης. Μέσα σε έξι γραμμές, πυκνής
γραφής, μιλά για
την επίσκεψή του στο βουνό των Θεών, εκείνων που κρύβονται ανάμεσα στα σύννεφα,
πιο μακριά από εκεί που πετούν οι πεταλούδες πιο ψηλά από εκεί που φτάνουν και
οι πιο έμπειροι αναρριχητές. Διαπίστωσα, λοιπόν, ότι όσο και αν απέφευγε να συνδέσει το έργο του εννοιολογικά
με την αρχαία ελληνική μυθολογία, αποτίνει έναν φόρο τιμής στα σύμβολα. Το ίδιο
θα μπορούσε ίσως να ειπωθεί και για την αυστηρή γεωμετρία που χαρακτηρίζει τα
έργα του. «Τα
γεωμετρικά σχήματα είναι πανίσχυρα και οικουμενικά, αναγνωρίσιμα σε όλους», επισημαίνει.
Τις περισσότερες φορές δημιουργεί in situ εγκαταστάσεις
με υλικά από το τοπίο, όπως στην περίπτωση του κυκλικού γλυπτού στον Όλυμπο.
Tραβά φωτογραφίες, γράφει κείμενα και κάποιες φορές φιλοτεχνεί έργα προορισμένα
να εκτεθούν σε εσωτερικό χώρο, από όσα εντυπώθηκαν μέσα του από την επίσκεψή
του σε έναν τόπο. «Η
μία διαδρομή με οδηγεί στην άλλη», υποστηρίζει, «και έτσι με έναν τρόπο όλες οι
εγκαταστάσεις συνδέονται πνευματικά μεταξύ τους». Προλαβαίνει την αμέσως
επόμενη ερώτηση και με διαβεβαιώνει ότι δεν τον ενδιαφέρει η μοίρα των έργων του. «Ανήκουν στο
τοπίο, δεν χάνονται, ακολουθούν τη φυσική τους πορεία».
H πρώτη του απόπειρα να κάνει τέχνη στον ανοιχτό ορίζοντα χρονολογείται
το 1964. Φοιτητής σε μια σχολή καλών τεχνών στη γενέτειρά του, το Μπρίστολ,
αποφασίζει να κυλήσει μια χιονόμπαλα σε επικλινές έδαφος. Όταν πια η μπάλα
είναι αρκετά βαριά και ογκώδης για να τη σπρώξει με το χέρι του, το έργο
σταματά. Τραβά φωτογραφίες, μοιράζεται την εμπειρία του με τους συμφοιτητές
του, όμως δεν τολμά να δείξει δημόσια την ιδέα του. Τρία χρόνια αργότερα, και
ενώ φοιτά ήδη στο St. Martins στο Λονδίνο, παίρνει ένα τρένο από το Waterloo,
πηγαίνει στην εξοχή, βηματίζει πάνω-κάτω αρκετές φορές και έπειτα φωτογραφίζει
από μια κατάλληλη γωνία, ώστε να είναι εμφανές το ίχνος του, την ευθεία γραμμή
που σχημάτισε με τα πέλματά του. Το έργο εκτίθεται και αυτό σηματοδοτεί την
αρχή μιας σπουδαίας πορείας. Το 1968 κάνει την πρώτη του ατομική έκθεση στο
Ντίσελντορφ και το 1976 εκπροσωπεί τη Βρετανία στην Μπιενάλε Τέχνης της
Βενετίας. Είναι υποψήφιος για το βραβείο Turner το 1984, το 1987 και το 1988 –
το κερδίζει τελικά το 1989. «Δεν έχουν καμία σημασία αυτές οι διακρίσεις για
την τέχνη ή τον δημιουργό. Τα βραβεία αφορούν την κοινωνία, απονέμονται για
λόγους δημοσιότητας και δεν μπορούν να επιδράσουν τόσο καταλυτικά σε μια
πορεία. Σίγουρα, για κάποιους το Turner ήταν ένα εφαλτήριο στην καριέρα τους,
στη δική μου περίπτωση όμως δεν προσέφερε κάτι, δεν άλλαξε τη θέση μου στην
ιστορία. Με χαροποίησε που το πήρα και περισσότερο χάρηκε η μητέρα μου. Έως
εκεί, όμως».
Φαίνεται να λέει αλήθεια, άλλωστε η διεθνής αναγνώριση ήρθε πολύ νωρίς
για εκείνον. «Ποτέ δεν έρχεται πολύ νωρίς», με διορθώνει, «ωστόσο, το να βρεθώ
στο Ντίσελντορφ το 1968 ήταν από τις πιο σωστές αποφάσεις που είχα πάρει».
Γνωρίζεται με καλλιτέχνες όπως ο Γιόζεφ Μπόις, ο Καρλ Αντρέ, ο Ντάνιελ Μπούρεν.
«Αυτοί υπήρξαν και οι πρώτοι υποστηρικτές του έργου μου, εκείνοι με ενθάρρυναν
να συνεχίσω». Στη συνέχεια ταξιδεύει σε όλη την Ευρώπη, στην Ελλάδα φτάνει –για
πρώτη φορά– με μια μηχανή Lambretta και φυσικά περιοδεύει στην Ιταλία, όπου
γνωρίζει βαθύτερα το κίνημα της arte povera, αναγνωρίζοντας συγγένειες με τη
δική του προσέγγιση στην τέχνη. «Ήταν σημαντικό το ότι δραπέτευσα από τη
βρετανική –τότε συντηρητική– σκηνή και δοκίμασα να βρω τον εαυτό μου εκτός
συνόρων». Θυμάται πως η πρώτη αντίδραση των δασκάλων του στη σχολή του Μπρίστολ
ήταν υπερβολική. «Με πέταξαν έξω. Με θεωρούσαν κίνδυνο για τους άλλους
φοιτητές, δεν ήθελαν τέτοια πειράματα». Ωστόσο, δεν αποθαρρύνθηκε. «Ήμουν απλώς
ένας νεαρός καλλιτέχνης που δοκίμαζε νέα πράγματα. Τη δεκαετία του ’60 ένα βήμα
έξω από την πόρτα και ο κόσμος φαινόταν να προσφέρει τόσο πολλές δυνατότητες
για τέχνη». Τι θα έλεγε στον νεαρό εαυτό του; «Πως αυτά που έκανε τότε μου φαίνονται
ακόμα ενδιαφέροντα, έχουν σημασία για μένα, λένε κάτι για τη ζωή μου και τον
τρόπο που σκεφτόμουν και δρούσα». Αναφέρει πως την περίοδο που ξεκινούσε είχε δοκιμάσει να αφήσει
κομμάτια του ίδιου γλυπτού σε διαφορετικά μέρη, καλύπτοντας τις αποστάσεις με
το ποδήλατο. «Με συγκινούσε η σκέψη τού να απλώσω ένα γλυπτό στον χώρο και στον
χρόνο. Ήταν μια ωραία ιδέα και οι ιδέες είναι πάντα κυρίαρχες στην τέχνη μου.
Προηγούνται της επιλογής του τόπου».
ΔΙΝΟΝΤΑΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΥΧΗ
Εξηγεί πως υπάρχουν φορές που ταξιδεύει έχοντας κάνει ενδελεχή έρευνα
γύρω από τον προορισμό του και άλλες που πηγαίνει χωρίς να γνωρίζει τίποτα.
«Στη δουλειά μου λειτουργούν και οι δύο τρόποι. Όμως θα έλεγα πως κινούμαι
αρκετά διαισθητικά. Για παράδειγμα, θυμάμαι πως με τον Hamish Fulton συχνάζαμε
στη National Geographic Society αναζητώντας χάρτες. Βρήκαμε έναν χάρτη της
Βολιβίας. Είχε μόνο το περίγραμμα της χώρας και μία λέξη γραμμένη σε μια μεριά
του χάρτη: “rocky”. Τρεις εβδομάδες αργότερα, κατέβαινα από ένα τρένο στη μέση
της νύχτας, για να βρεθώ σε ένα υπέροχο, βραχώδες τοπίο. Ναι, κάποιες φορές πρέπει να
εμπιστεύεσαι το ένστικτό σου, να δίνεις ευκαιρίες στην τύχη». Τον ρωτώ πώς αισθάνονται οι κόρες του για την πορεία του
και αν καταλάβαιναν όταν ήταν μικρές για ποιον λόγο έλειπε τόσο συχνά από το
σπίτι. «Μάλλον όχι, νομίζω όμως πως είναι υπερήφανες. Ξέρετε, για τα παιδιά οι
γονείς μοιάζουν πάντα συνηθισμένοι άνθρωποι. Όταν ήμουν μικρός, οι γονείς μου
με άφηναν να ζωγραφίζω τους τοίχους του δωματίου μου και η μαμά μου με τράβαγε
στην Κινηματογραφική Λέσχη του Πανεπιστημίου. Ήμουν παιδί, πίστευα πως όλες οι
οικογένειες κάνουν πάνω-κάτω τα ίδια. Μεγαλώνοντας, διαπίστωσα πως η υποστήριξη
στο να είμαι ο εαυτός μου και να αντλώ ευχαρίστηση από αυτά που κάνω ξεκινούσε
από το ίδιο μου το σπίτι. Οι εικόνες αυτές από την πατρική στέγη και οι μνήμες
από τις όχθες του ποταμού Evon όπου έπαιζα, χαζεύοντας τα ρεύματα πότε να
στεγνώνουν την κοίτη και πότε να θεριεύουν, έχουν μεγάλο μερίδιο στην
καλλιτεχνική ελευθερία που νιώθω».
Συνέντευξη με τον εικαστικό Ρίτσαρντ Λονγκ που η έκθεσή του φιλοξενείται
στην Bernier Eliades. Θησείο, στην αυλή της γκαλερί Bernier Eliades ένας κύριος με μπλε καπέλο και
ενδυμασία κοντά σε αυτό που λέμε χαλαρό στιλ τρέκινγκ περιπατητή επιθεωρεί την
κυκλική in situ εγκατάσταση που έφτιαξε από πλάκες σχιστόλιθου. Τα κομμάτια της είναι
ασύμμετροι «κουμπωμένοι» όγκοι που μέσω αριστοτεχνικής προσαρμογής φτιάχνουν,
εξωτερικά, έναν τέλειο κύκλο. Εσωτερικά, συνθέτουν μια ιδιότυπη αρμονία αταξίας
και τάξης. Παλιά του τέχνη κόσκινο!
Λίγο πριν βγω στον κήπο για να τον συναντήσω, στάθηκα μπροστά από τους
ζωγραφικούς πίνακές του. Έργα σε χαρτί και σε ξύλο, φτιαγμένα με έναν ιδιότυπο
χρωστήρα: τα δάχτυλα των χεριών του. Δεκαετίες τώρα ο Ρίτσαρντ Λονγκ δουλεύει με το σώμα, τα
χέρια και τα πόδια του. Είναι τα εργαλεία του. Στην περίπτωση βέβαια των συγκεκριμένων πινάκων
που φτιάχτηκαν στην πατρίδα του το Μπρίστολ, πρώτη ύλη είναι η περίφημη γκρι
λάσπη που καλύπτει τις όχθες του ποταμού Έιβον, υλικό που εμμένει να
χρησιμοποιεί στις επιτοίχιες εγκαταστάσεις του, όπως σε αυτή που φιγουράρει σε
έναν τοίχο της Bernier Eliades. Εν είδει βραχογραφίας, ο Ρίτσαρντ Λονγκ έστησε
μέσα στην Bernier Eliades μια προσομοίωση πρωτόγονης φύσης, όμοιας με αυτή που
συναντά στα ταξίδια του στις εσχατιές του κόσμου.
Αυτή είναι η έβδομη ατομική έκθεση στην Ελλάδα για τον καλλιτέχνη που τη
δεκαετία του ’60, με το που αποφοίτησε από το Saint Martin’s, έκανε την
παγκόσμια κριτική να τον προσκυνήσει χαρίζοντάς του τον τίτλο του enfrant
terrible της παγκόσμιας γλυπτικής και εννοιολογικής τέχνης, χάρις στο έργο του
A Line Made by Walking. Στα 22 του χρόνια ο Λονγκ περπάτησε πάνω κάτω, για πέντε
ολόκληρες ώρες, σε μια νοητή ευθεία ενός βρετανικού αγρού χαράσσοντας έτσι ένα
φυσικό μονοπάτι. Το πέρασμά του, μια εμμονική, kraut, επαναλαμβανόμενη
performance, πάνω-κάτω, κάτω-πάνω στην ίδια νοητή ευθεία, άφησε πίσω του ένα
έργο φυσικής(;) σήμανσης. Μια εννοιολογική, στη ουσία, «εγκατάσταση» που
φωτογραφήθηκε ώστε να αποτελεί πειστήριο, μαζί με τον χάρτη της διαδρομής,
επιτέλεσης μιας τέχνης όπου άνθρωπος και περιβάλλον διαδρούν αδιαμεσολάβητα.
Στα 22 του χρόνια ο Ρίτσαρντ Λονγκ, με τη «γραμμή» του σηματοδότησε τη
συνέχεια της καλλιτεχνικής του εξέλιξης. Έως και σήμερα, διακτινιζόμενος σε
απίστευτα μακρινούς, πρωτόγονους, ερημικούς προορισμούς, από την Ανταρκτική ως
την Ινδία και από τη Λατινική Αμερική ως τον δικό μας μυθικό Όλυμπο, ο Λονγκ
χρησιμοποιεί αυτούς τους «περιπάτους στο άγνωστο» σαν land art καμβάδες και
μέσα: ηφαιστειακοί βράχοι, ξύλα, λάσπες, πέτρες, χόρτα και κάθε τι φυσικό που
συναντά στο διάβα του αποκτούν μορφή και νέα ζωή που την πλάθει με τα χέρια, τα
πόδια, τον διαλογισμό του νου και τη χαρτογράφηση-πειστήριο.
Δουλεύοντας έργα είτε σε ευθείες γραμμές, είτε κυκλικά
και σπειροειδή, ο Ρίτσαρντ Λονγκ γίνεται μέρος του τοπίου πνευματικά και
σωματικά. Η παρέμβασή του δεν διαταράσσει την αρμονία της φύσης, μιας και αυτή είναι η συνειδητή επιλογή
του. Ο ανυποψίαστος διαβάτης που θα έρθει σε επαφή με ένα έργο του Λονγκ
ενδεχομένως να θεωρήσει πως πρόκειται για ένα ταφικό μνημείο ή θρησκευτικό
απομεινάρι ενός πολιτισμού που εξαφανίστηκε. Κι έτσι ο καλλιτέχνης καταφέρνει
τον σκοπό του. Να μπει στη ροή πανάρχαιων χρόνων όπου η γέννηση, η ρώμη, η
φθορά, ο θάνατος, η εξαφάνιση, ο αφανισμός και η αναγέννηση είναι μέρος του
αρχέγονου παιχνιδιού της φύσης.
Ο μόνος καλλιτέχνης που προτάθηκε τέσσερις φορές για το βραβείο Turner
κερδίζοντάς το το 1989, αυτός που έργα του ανήκουν στη μόνιμη συλλογή της Tate
Modern London αλλά και στο Μουσείο της γενέτειράς του στο Μπρίστολ που ποτέ δεν
εγκατέλειψε, θα μπορούσε να θεωρηθεί και Πάπας της land art, πέρα από τα
υπόλοιπα δοξαστικά «παράσημα» που του καρφίτσωσε ο κόσμος της τέχνης και η
βασίλισσα (τον έχρισε ιππότη του Στέμματος). «Θα διαφωνήσω! Η τέχνη μου δεν
είναι τόσο “αμερικάνικη”, δεδομένου πως ειδικά εκεί τα land art έργα
δουλεύονται από τεράστια γεωτεχνικά μηχανήματα, γερανούς και απίστευτη μηχανική
τεχνολογία που διαθέτει ο δημιουργός. Προτιμώ και επιμένω σε όρους όπως “γλυπτική εξωτερικού
περιβάλλοντος”». Η
κουβέντα μας ξεκίνησε.
Αν χρησιμοποιήσω τη λέξη «monuments»;
Ούτε! Τα έργα
μου βασίζονται στη φύση και υπάρχουν μέσω της φωτογραφικής τους αποτύπωσης. Χωρίς τις φωτογραφίες, θα είναι σαν
να μην έγιναν. Σκέψου, μπορεί να τα καταπιεί μια βροχή ή ένα χιόνι, να τα
εξαφανίσει ένας σεισμός ή μια κατολίσθηση.
Αλήθεια, επιστρέφετε σε μέρη όπου
δημιουργήσατε για να τσεκάρετε την κατάσταση των έργων σας;
Ποτέ. Περπατώ πάντα προς τα μπροστά!
Πώς νιώσατε όταν από το επαρχιακό Μπρίστολ
βρεθήκατε να σπουδάζετε εικαστικά στο Saint Martin’s; Ήσασταν ίδια σειρά με
τους Gilbert and George από ό,τι ξέρω.
Και παραμένουμε φίλοι. Τα λέμε στο Λονδίνο αραιά και πού. Βέβαια σαν
φοιτητές αυτοί δούλευαν στα στούντιο, ενώ εγώ δούλευα τις ιδέες μου στη στέγη ή
στους κήπους της σχολής. Το Λονδίνο εκείνης της εποχής ήταν μαγικό. Όλοι
πειραματίζονταν ή έκαναν τέχνη και το Σόχο όπου αράζαμε ήταν σαν τόπος
θαυμάτων. Όλα κυλούσαν αβιάστα και σε καλούσαν να συμμετάσχεις και εσύ στο
πανηγύρι. Θυμάμαι μια νύχτα σε ένα κλαμπ όπου μια καταπληκτική ομάδα μουσικών
έστησαν ένα ηχητικό υπερθέαμα από ψυχεδελικό ήχο και εικόνα. Την άλλη μέρα
έμαθα πως λέγονται Pink Floyd…
Είδατε τους Pink Floyd την εποχή του Syd
Barret. Και μάλλον μιλάτε για τις εμφανίσεις τους στο κλαμπ UFO. Σας ζηλεύω…
Πριν το Λονδίνο, στο Μπρίστολ, ούτε και εκεί σαν έφηβος είχα παράπονο. Το
ροκ τσίρκο ερχόταν τακτικά, περνούσαν όλοι, οι Beatles, οι Stones, έως και τον
Τσακ Μπέρι είχα δει. Αλλά το Λονδίνο τότε ήταν πολύ φιλικό ως προς τον καθένα
που ήθελε να πειραματιστεί με νέες φόρμες σε οτιδήποτε είχε να κάνει με την
τέχνη.
Και ξαφνικά βρίσκεστε να εκθέτετε στο
Ντίσελντορφ και να γνωρίζεστε με τον πυρήνα των κινηματικών Arte Povera που
ανακοίνωναν το μανιφέστο τους. Κατά κάποιο τρόπο συνδέεστε αισθητικά με την
Arte Povera, καθώς και εσείς δουλεύετε με ό,τι υλικό συναντήσετε στα ταξίδια
σας.
Στην γκαλερί που με φιλοξενούσε στη Γερμανία γνώρισα τον Γιόζεφ Μπόις.
Αυτός μου μίλησε για κάτι παλαβιάρηδες Ιταλούς κάπου στην Ολλανδία που
παρουσίαζαν τις ιδέες τους. Ανέβηκα στο τρένο, πήγα και τους συνάντησα: έξοχοι!
Κατά κάποιο τρόπο όπως λες συμπορευτήκαμε χρονικά, αν και εκείνοι δούλευαν με
υλικά, ας τα πω, πιο βιομηχανικής ή επεξεργασμένης υφής.
Και μετά βρίσκεστε στην Αμερική.
Ναι, σε ένα μπαρ κοιτώντας το άλμπουμ των ταξινομημένων φωτογραφιών μου
από τους περιπάτους- έργα στη φύση, κάποιος διπλανός θαμώνας με ρώτησε τι είναι
όλα αυτά. Ήταν καρέ τραβηγμένα με φθηνή μηχανή, αλλά αυτήν είχα. Του εξήγησα τι
κάνω και με προσκάλεσε να κάνω ατομική έκθεση στην γκαλερί του. Ήταν ο Τζον
Γκίμπσον. Τότε στη Νέα Υόρκη υπήρχαν φοβερά στούντιο αναπαραγωγής, επεξεργασίας
και μεγέθυνσης κάθε εικόνας, οπότε κατάφερα να εκθέσω και στην Αμερική.
Στα αλήθεια ήσασταν πολύ τυχερός στο ξεκίνημά
σας. Το νιώσατε ποτέ;
Νιώθω τυχερός και δεν έχω κανένα παράπονο από τη ζωή, επειδή όντως μου
χάρισε πράγματα και μου φέρθηκε καλά.
Ο Ρίτσαρντ Λονγκ είναι ευγενής και πολύ ανοιχτός, φιλικότατος θα έλεγα.
Ίσως τον κάνει έτσι ο εξίσου γλυκός αθηναϊκός φθινοπωρινός καιρός. Βέβαια, η
παρατεταμένη καλοκαίρια έχει και τα στραβά της, μιας και μέρα μεσημέρι στην
αυλή της Bernier, υπάρχουν κουνούπια που δεν αστειεύονται!
Υποθέτω σας έχουν τσιμπήσει και πιο αιμοβόρα,
γνωρίζω πως περπατήσατε και φτιάξατε έργα από τα βρετανικά ποτάμια ως και στον
Αμαζόνιο. Θυμάμαι και μια δήλωσή σας για το πόσο θελκτική και εύπλαστη είναι η
λάσπη στις κοίτες του Αμαζόνιου. Συγκρίνοντάς την με τη λάσπη του δικού σας
ποταμού Έιβον, μπήκατε στον πειρασμό να τη μεταφέρετε στην Ευρώπη, προκειμένου
να τη χρησιμοποιήσετε στη ζωγραφική σας…
Ναι, ήταν γοητευτικά πλαστική λάσπη, σε χρώμα χάλκινης σοκολάτας. Αλλά
επιμένω να παράγω με τη λάσπη του Έιβον, που σε αντίθεση με τη λάσπη των
παρακείμενων αγρών μετά τη βροχή, που κατακάθεται και σουρώνει, η λάσπη του
Έιβον αποκτά ένα μεταλλικό χρώμα και μια σταθερότητα. Μπορείς να την αραιώνεις
και να τη χρησιμοποιείς χωρίς να φοβάσαι για τη διάρκεια της ζωής της. Για τα
κουνούπια θα σε εκπλήξω: στο Μπορντό της Γαλλίας, πίστεψέ με, έχω συναντήσει τα
πιο δολοφονικά κουνούπια· με κατάφαγαν περισσότερο από κάθε άλλο κουνούπι στον
πλανήτη γη!
Σίγουρα έχει να κάνει η κλιματική κρίση. Κι
εσείς, μιας που το φέρνει η κουβέντα, υπήρξατε ένας από τους πρωτοπόρους eco
artist.
Από μικρό μου άρεσαν οι βόλτες στο δάσος ή τα παιχνίδια
στον ποταμό Έιβον με τους φίλους ή τον πατέρα μου. Όπως και να κατασκευάζω
πράγματα ή να ζωγραφίζω. Ακόμα μου αρέσει να πετώ πέτρες στα ποτάμια και να
παρακολουθώ την αμφίβια ή μη τροχιά τους.
Ψυχαναλυτικά επομένως από τότε ως τώρα όχι
μόνο δεν μεγαλώσατε ποτέ αλλά και ευτυχήσατε να ασχολείστε με το ίδιο πράγμα.
Πιστεύετε στον Θεό;
Πιστεύω στο σύμπαν και την καλοσύνη, στη φύση και την
αρμονία, που διαστρεβλώνεται μέσα σε έναν κόσμο που είτε μεταλλάσσεται διαρκώς
από μόνος του είτε εμείς τον βανδαλίζουμε συνειδητά. Μέσα από τους μοναχικούς
περιπάτους μου αρέσει να ακούω τον άνεμο ή τον ήχο των νερών, τους απόκοσμους
θορύβους που γίνονται μαζί με το περιβάλλον στοιχεία της δουλειάς μου. Τολμώ να πω πως ήμουν πάντα και
είμαι ευπροσάρμοστος σε κάθε καλή αλλαγή όπως και καλόπιστα ανοιχτός σε κάθε
ερμηνεία. Αλλά αισθάνομαι και έλξη προς κάθε μυθολογία που κρύβεται καλά ακόμα
μέσα στην ερημιά.
Εμμένετε στον συγκεκριμένο τρόπο ζωής και
δουλειάς κατά επέκταση. Και, αν μου επιτρέπετε, μιλάμε τόσο χαλαρά, που κάθε
άλλο παρά σαν σούπερ σταρ μου δείχνετε.
Μα αυτό ποτέ δεν το επεδίωξα, εσείς το λέτε.
Εγώ και κάθε αναφορά στο όνομά σας από
κριτικούς και περιοδικά τέχνης. Τέλος πάντων. Δεν δέχεστε ούτε και τον όρο
«ζωγράφος» και ας εκθέτετε και πίνακες.
Προτιμώ το «λασπώδης τεχνίτης» ή το ότι κάνω και Mud paints, αφού η
ζωγραφική δημιουργείται από πινέλα και εργαλεία, ενώ εγώ δουλεύω αποκλειστικά
με χρωστήρα τα χέρια μου.
Είχατε πει παλιά πως μοιάζετε με μουσικό που
νοικιάζει για κάποιο χρόνο ένα στούντιο ηχογραφήσεων και, όταν ο χρόνος
ενοικίασης τελειώσει, αναχωρεί έχοντας στα χέρια του τις κόπιες του έργου που
συνέθεσε. Στην περίπτωσή σας το στούντιο είναι η φύση. Αλλά, όταν αποχωρείτε,
το έργο μένει φυλαγμένο εκεί για πάντα.
Γι’ αυτό και χρησιμοποιώ τη φωτογραφία, τους χάρτες και το σημειωματάριο
που καταγράφω τις σκέψεις μου υπό μορφή ημερολογίου του ταξιδιού, σαν
πειστήρια.
Αυτός είναι ο Ρίτσαρντ Λονγκ. Ένας πολυσχιδής πολίτης του κόσμου όπου η
ζωή και η καλλιτεχνία του περιπλανώνται σε έρημες και μοναχικές περιοχές του
πλανήτη. Οι
γλυπτικοί του περίπατοι είναι έργα-ίχνη, μια διαρκής περφόρμανς, τα υλικά του
επεκτείνουν το πεδίο της ύλης αλλά και της σκέψης-πράξης. Το πραγματικό έργο
τέχνης τελικά είναι η διαδικασία δημιουργίας της ίδιας της τέχνης. Ο Λονγκ συναντά την ιδέα της και την
υλοποιεί στους αγρούς, τα ποτάμια, τις ακτές, τα βουνά και τα λιβάδια. Ο χώρος
και ο χρόνος συμπτύσσονται και αποκτούν συμπαγή υπόσταση. Μια ισορροπία των
προτύπων της φύσης και μια εργασία ζωής, που τελεί υπό συνεχή περιφορά. A Line
Made by Walking, για να ξαναθυμηθούμε τη στιγμή της εκκίνησης του ταξιδιού του
Λονγκ, που όχι μόνο δεν τελείωσε ποτέ αλλά και τον ξαναφέρνει για άλλη μια φορά
στην Αθήνα. Και ας διαπίστωσε πως ένα έργο του, που το «εγκατέλειψε» στον
Παρνασσό, όταν ξαναεπισκέφτηκε τυχαία το βουνό, είδε πως δεν υπάρχει. Το
σκόρπισε η δύναμη του ανέμου; Το κατάπιαν τα χώματα και τα νερά, η λάσπη και οι
κατολισθήσεις που επικαλύπτουν τη γη δημιουργώντας νέα επίπεδα; Ή το πήραν σαν
σουβενίρ κομμάτι κομμάτι κάποιοι άλλοι περιπατητές του Σαββατοκυριακού; Μόνο η
φύση ξέρει να μας πει τι συνέβη. Στην Bernier βέβαια, η φωτογραφία-πειστήριο
για ένα άλλο έργο που έκανε στον Όλυμπο («Μούσες») είναι κρεμασμένη ξεχωριστά
σε έναν ολόδικό της τοίχο. Αποχαιρετιόμαστε εγκάρδια. Ο φωτογράφος της
εφημερίδας, Θανάσης Καρατζάς, καταφθάνει για τη φωτογράφηση. Νιώθει δέος,
«είναι Sir, Ιππότης… Λες να με ζορίσει;». Κάθε άλλο, τον κατευνάζω. Μην τον
βλέπεις μέσω του βιογραφικού και της φήμης του, αλλά σαν ένα παιδί 77 χρόνων
που του αρέσει να περπατά μοναχός και να χάνεται στο δάσος.
Η έκθεση του Richard Long φιλοξενείται στην γκαλερί Bernier Eliades
(Επταχάλκου 11, Θησείο, τηλ. 210 3413935) έως τις 17 Νοεμβρίου.
Β10-2Music 11,07sec,
Claude Debussy - Kamasi Washington, Clair de Lune
Β10. Ουίλιαμ Κέντριτζ (William Kentridge, born: 1955, Johannesburg, South
Africa)
το επίσημο site του καλλιτέχνη https://www.kentridge.studio/
Ο διάσημος Νοτιοαφρικανός Εικαστικός και Σκηνοθέτης Ουίλιαμ Κέντριτζ εκτός του ότι είναι ένας από τους πιο γνωστούς δημιουργούς στο χώρο της σύγχρονης τέχνης, συνεχίζει να μας ξαφνιάζει μέσα από τις ευρηματικές και ανατρεπτικές μεθόδους που χρησιμοποιεί, για να πραγματοποιήσει και να παρουσιάσει τα έργα του, όπως οι εγκαταστάσεις μεγάλων διαστάσεων στον δημόσιο χώρο.
Όλα τα έργα του Κέντριτζ,
ανεξάρτητα από την τεχνική ή τις διαστάσεις, λειτουργούν σχολιαστικά σε όλες τις
μορφές καταπίεσης που μπορεί κάποιος να συναντήσει στο περιβάλλον του,
φτάνοντας να θίγει παγκόσμια θέματα, όπως αυτό του ρατσισμού. Μεγάλο ρόλο, στη
διαμόρφωση των απόψεών του έπαιξε
σίγουρα το γεγονός πως γεννημένος στη Νότια Αφρική βίωσε την καταπίεση του
ανθρώπινου είδους. Μεγάλωσε σε μια εύπορη οικογένεια, με τον πατέρα του, τον
εβραϊκής καταγωγής δικηγόρο Sydney Kentridge να είναι συνεργάτης του Νέλσον
Μαντέλα και να αναλαμβάνει την υπεράσπιση
θυμάτων του απαρτχάιντ. Ο Ουίλιαμ, που σπούδασε Πολιτικές και Αφρικανικές Επιστήμες
και κατόπιν Καλές Τέχνες στο Γιοχάνεσμπουργκ, δεν έβαλε ποτέ όρια στην τέχνη
του. Πειραματίστηκε και συνεχίζει να το κάνει με διάφορες μορφές, όπως το
σχέδιο που το μετέτρεψε στα γνωστά πρωτόγονα κινούμενα σχέδια του, τα τυπώματα,
τις εγκαταστάσεις, το animation και τη δημιουργία ταινιών σε συνδυασμό με
αυτοαναφορικά στοιχεία. Η ιδιαίτερότητα της τέχνης του βρίσκεται στο ότι,
παρ’όλο που τα θέματα που πραγματεύεται είναι σκληρά, το αποτέλεσμα είναι
σχεδόν ονειρικό, σαν να ακροβατεί με ευαισθησία ανάμεσα στις σκιές.
https://artviews.gr/william-kentridge-o-politikopoiimenos-kallitechnis/
Β10-3ΣΥΛΛΟΓΗ 50 ΕΡΓΩΝ
 |
| Kentridge,1985,The Conservationist’s Ball, triptych |
 |
| Kentridge,1996,Ubu Tells the Truth |
 |
| Kentridge,1998,Drawing for the Film Stereoscope1 |
 |
| Kentridge,1998,Drawing for the Film Stereoscope2 |
 |
| Kentridge,1998,Drawing for the Film Stereoscope3 |
 |
| Kentridge,1998,Drawing for the Film Stereoscope5 |
 |
| Kentridge,1998,Drawing for the Film Stereoscope6 |
 |
| Kentridge,1998,Drawing for the Film Stereoscope7 |
 |
| Kentridge,1998,Drawing for the Film Stereoscope8 |
 |
| Kentridge,1998,Drawing for the Film Stereoscope9 |
 |
| Kentridge,1998,Drawing for the Film Stereoscope10 |
 |
| Kentridge,2000,Telephone Lady |
 |
| Kentridge,2007,Telegrams from the nose1 |
 |
| Kentridge,2007,Telegrams from the nose2 |
 |
| Kentridge,2007,Telegrams from the nose3 |
 |
| Kentridge,2014,Polychrome head1 |
 |
| Kentridge,2014,Polychrome head2 |
 |
| Kentridge,2014,Polychrome head3 |
 |
| Kentridge,2014,Polychrome head4 |
 |
| Kentridge,2014,Polychrome head5 |
 |
| Kentridge,2016,Mantegna |
 |
| Kentridge,2017, Lampedusa |
 |
| Kentridge,2018,Refugees |
 |
| Kentridge,2018,The Flood |
 |
| Kentridge,2019,Composition of leaves |
 |
| Kentridge,2019,Glyphs for Waiting for the Sibyl |
 |
| Kentridge,2019,It reminds me |
 |
| Kentridge,2019,Spinning Figure for the Sibyl |
 |
| Kentridge,2019,Tree on grassy slope |
 |
| Kentridge,2019,Trees and Spinning Figure for the Sibyl |
 |
| Kentridge,2019,Video still from Sibyl1 |
 |
| Kentridge,2019,Video still from Sibyl2 |
 |
| Kentridge,2019,Video still from Sibyl3 |
 |
| Kentridge,2019,Video still from Sibyl4 |
 |
| Kentridge,2019,Video still from Sibyl5 |
 |
| Kentridge,2019,Video still from Sibyl6 |
 |
| Kentridge,2019,Video still from Sibyl7 |
 |
| Kentridge,2019,Video still from Sibyl8 |
 |
| Kentridge,2020,Coffee pot |
 |
| Kentridge,2020,Comrade Tree, I Report to You |
 |
| Kentridge,2020,Enough of this Scandal |
 |
| Kentridge,2020,Jag and bowl |
 |
| Kentridge,2020,Vase and block |
 |
| Kentridge,2021,Not everywhere but anywhere |
 |
| Kentridge,2022,Colleoni |
Το Animation
Journey to the Moon, αποτελεί ένα μικρό φιλμ animation toy 2003.
Β10-4VideoAnimation
6,53sec, William Kentridge, Journey to the Moon,2003
https://www.youtube.com/watch?v=Qtq8Bfm7Uho&ab_channel=PhilipMiller
Το Video Taking A Line for a Walk, από την έκθεση Cinq themes στο Παρίσι το 2010.
Β10-5Video
2,10sec, William Kentridge, Taking A Line for a Walk,2010
https://www.youtube.com/watch?v=3zTBXXXEbfw&ab_channel=HeavyArts9
Η Εγκατάσταση Triumphs and Laments, του 2016 είναι μια τοιχογραφία, 550m κατά μήκος του αναχώματος του ποταμού Τίβερη, στη
Ρώμη, που έγινε με την τεχνική που είναι γνωστή ως «αντίστροφο γκράφιτι» δηλαδή
με μεγάλα στένσιλ. Περισσότερες από ενενήντα μορφές, ύψους μέχρι και 10 μέτρων,
αντιπροσωπεύουν τις μεγαλύτερες νίκες και ήττες της Ρώμης από τη μυθολογική
εποχή μέχρι το παρόν. Η ιστορία της Ρώμης ήταν για τον Κέντριτζ ο ιδανικός
καμβάς για να αγγίξει μέσα από τα θραύσματα της ιστορίας, τα ζητήματα που τον
απασχολούν και σχετίζονται με την καταπίεση και την απελευθέρωση της ανθρώπινης
φύσης. Τα σχέδια και οι μακέτες που έκανε με κάρβουνο εκτέθηκαν στο ιταλικό
περίπτερο στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2015. Σκηνές πολέμου, η αλαζονεία της
αυτοκρατορίας, νίκες, ήττες, καταστροφές και οι μυθικές προσωπικότητες της
αιώνιας πόλης παρελαύνουν με μοναδική ζωντάνια, σε ένα έργο τέχνης που
προκύπτει από τους ρύπους και τη φθορά της πόλης στην οποία φιλοξενείται. Η
τοιχογραφία θα έχει την κατάληξη να γίνεται όλο και πιο αχνή από την
ατμοσφαιρική ρύπανση, μέχρι να εξαφανιστεί εντελώς, μέσα στα επόμενα χρόνια.
Β10-6VideoInstallation 3,57sec, William Kentridge, Triumphs and laments-Rome,2016
https://www.youtube.com/watch?v=W7lqm-mshjM&t=29s&ab_channel=GiulioMentuccia
Β10-6VideoInstallation 6,17sec, William Kentridge, Triumphs
and laments-Rome, Extract,2016
https://www.youtube.com/watch?v=fqKZ0rZgap4&ab_channel=TizianoCodoro
Η Εγκατάσταση More Sweetly Play the Dance που έχει εκτεθεί σε πολλά μέρη, το 2017 το
είδαμε στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αεροπαγίτου στην Ακρόπολη. Το έργο
παρουσιάζει μια πομπή από σκιώδεις φιγούρες που προχωρούν υπό τους ήχους μιας
ορχήστρας, σαν μια λιτανεία με χορευτές που αντιστέκονται στον θάνατο και άμεσες
αναφορές στην προσφυγική κρίση.
Β10-7VideoInstallation 4,57sec, William Kentridge, More sweetly play
the dance,2015
https://www.youtube.com/watch?v=oBZYd-InWnM&ab_channel=PA3DMI
Β10-7VideoInstallation 13,50sec, William
Kentridge, More sweetly play the dance,2017
https://www.youtube.com/watch?v=rT0inX8tQxU&ab_channel=ChristosSimatos
Το Video Self Portrait
as a Coffee Pot, του 2020 είναι εμπνευσμένο από τον Τσάρλι Τσάπλιν και τον πρώιμο
κινηματογράφο.
Ο Κέντριτζ κατά τον
πρώτο χρόνο της παγκόσμιας πανδημίας COVID-19 μας προσέφερε εννέα επεισόδια στα οποία παρουσιάζονται
ο ίδιος και οι συνεργάτες του σε δράση, προσκαλώντας μας να μπούμε στο στούντιό
του για να δούμε πως δημιουργούνται τα έργα τέχνης και ν’ανακαλύψουμε μαζί τον
κοινό μας πολιτισμό, την ιστορία, την πολιτική και τις αλήθειες για τους τρόπους
που ζούμε και σκεφτόμαστε σήμερα.
Β10-8VideoAnimation
1,22sec, William Kentridge, Self Portrait as a Coffee Pot,2020
https://www.youtube.com/watch?v=LXmzLpAOKjs&ab_channel=CinephilDocs
Η όπερα δωματίου
Waiting for the Sibyl, που παρουσιάστηκε το 2021 στην αίθουσα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Σταύρος Νιάρχος, αποτελείται από 6 σύντομες σκηνές που διηγούνται την ιστορία
της Κυμαίας Σίβυλλας, ιέρειας του Απόλλωνα, με προβολές, ζωντανή παράσταση,
μουσική, χορό, κίνηση και σκιές που ρίχνουν τη σκιά τους σε ένα ζωγραφισμένο
στο χέρι φόντο.
Η Κυμαία Σίβυλλα
ήταν ιέρεια που υπηρετούσε στο ιερό της Κύμης (ελληνική αποικία στην Ιταλία)
που έγινε η διασημότερη Σίβυλλα στους Ρωμαίους. Τη ζωγράφισε ο Ραφαήλ και ο
Μιχαήλ Άγγελος, ενώ προφήτευε χωρίς να δέχεται ερωτήσεις, απαντώντας αυθόρμητα.
Ιέρεια των μυστικιστικών τάσεων όταν ακόμα δεν είχε γεννηθεί ο φιλοσοφικός
στοχασμός, η Σίβυλλα και οι Σίβυλλες που υπήρχαν σε πολλά μέρη εμπλούτισαν μέσα
στον μύθο και την ιστορία μια παράδοση «σιβυλλικών χρησμών» που η επίδρασή τους
κράτησε μέσα στον χρόνο και μέχρι τον Μεσαίωνα.
Το έργο του
Κέντριτζ εξιστορεί τον τρόπο που η Σίβυλλα προφήτευε το μέλλον για όσους της το
ζητούσαν: έγραφε τη μοίρα τους σε ένα φύλλο βελανιδιάς, το οποίο τοποθετούσε
στην είσοδο της σπηλιάς της, πάνω από φύλλα με τη μοίρα άλλων. Όμως, ένα απλό
αεράκι μπορούσε να ανακατέψει τα φύλλα, έτσι ώστε ποτέ δεν μπορούσες να είσαι
σίγουρος αν διάβαζες τη δική σου μοίρα ή τη μοίρα κάποιου άλλου. Το γεγονός ότι
το πεπρωμένο μας μπορεί να είναι γνωστό και εμείς να το αγνοούμε βρίσκεται,
σύμφωνα με τον καλλιτέχνη, στον πυρήνα της πολύπλοκης σχέσης μας με το μέλλον
και των συναισθημάτων που αυτό μας δημιουργεί.
Το έργο
υπαινίσσεται, χωρίς ποτέ να το δηλώνει ξεκάθαρα, πως η σύγχρονη Σίβυλλα είναι ο
αλγόριθμος που θα μπορέσει να προβλέψει το μέλλον μας, είτε πρόκειται για την
υγεία είτε για την επαγγελματική ή την προσωπική μας κατάσταση. Και είναι αυτή
η βεβαιότητα ενός αδυσώπητου μηχανισμού που καθορίζει το μέλλον μας που
αντιπαρατίθεται με την επιθυμία για μια πιο ανθρώπινη σχέση με το πεπρωμένο
μας, μια ανάγκη πίστης στη δυνατότητα να μας καθοδηγήσει στο μέλλον κάτι
διαφορετικό από έναν μηχανισμό.
Β10-9Video 5,11sec,
William Kentridge, Sibyl, Teaser,2021
https://www.youtube.com/watch?v=V-3FrPnBTcI&ab_channel=TheatredelaVille-Paris
Το Video παρουσιάζει τον
καλλιτέχνη να σχεδιάζει στους τοίχους, 400 ετών ιστορίας, της Βασιλικής
Ακαδημίας του Λονδίνου, όπου γινόταν έκθεση έργων του το 2022.
Β10-10Video
2,0sec, William Kentridge, Wall Drawings in the Royal Academy,2022
https://www.youtube.com/watch?v=RyTphZ8xhIk&ab_channel=RoyalAcademyofArts
